4. testua BURDINBIDEEN LEGE OROKORRA(1855-06-06)
12.
Burdinbideen lege orokorra
Isabel II.a (…) Espainiako
Erregina: honako hau ikusi eta ulertzen duzuen guztioi jakinarazten dizue:
Gorteek honako hau agindu dutela eta guk
berretsi dugula:
4. artikulua. Zerbitzu orokorreko trenbideen eraikuntza Gobernuak egiaztatu ahal izango du eta, bestela, partikularrek edo konpainiek.
6. artikulua. Partikularrek edo konpainiek ezingo dute trenbiderik eraiki (…) dagokion emakida eskuratu ez badute aurretik.
8. artikulua. Zerbitzu orokorreko trenbideak eraikitzeko funts publikoen laguntza jaso daiteke:
1. Beraiekin obra jakin batzuk egikarituz; 2. Enpresei aldi jakin batzuetan inbertitutako kapitalaren zati bat emanaz (…); 3. Kapital horien truke gutxieneko interes edo interes finkoa bermatuz (…).
19. artikulua. Trenbideen eraikuntzan erabiltzen diren atzerriko kapitalak edo xede horretarako maileguak estatuaren babespean eta gerraren ondoriozko errepresalia, konfiskazio edo bahimenduetatik libre geratuko dira.
20. artikulu. Trenbide enpresa guztiei ematen zaizkie honako hauek: 1. Trenbideak hartuko dituen jabari publikoko lursail guztiak (…); 2. Auzotasuneko onura egur, larre eta gainerakoen aprobetxamendurako (…) enpresetako langileentzat eta lanetan erabiltzen diren garraioko animalien mantenurako; 3. Trenbidearen aldameneko lurretan (…) harrobiak irekitzeko ahalmena (…); 4. Bidesari eta garraio eskubideak (…) jasotzeko ahalmen esklusiboa; 5. Eraikuntzak irauten duen bitartean eta hamar urte geroago arte, (…) lehengaiek, (…), makinek, (…), egurrak, kokeak eta atzerritik inportatu behar den material finko eta mugikor guztiak ordaindu beharreko muga zergan adierazitako eskubideen baliokidea ordaindu beharra (…)
30. artikulua. Trenbideak honako baldintza hauen arabera eraikiko dira: 2. Trenbidearen zabalera metro bat eta 80 zentimetrokoa izango da (Gaztelako 6 oin eta 6 hazbete).
4. artikulua. Zerbitzu orokorreko trenbideen eraikuntza Gobernuak egiaztatu ahal izango du eta, bestela, partikularrek edo konpainiek.
6. artikulua. Partikularrek edo konpainiek ezingo dute trenbiderik eraiki (…) dagokion emakida eskuratu ez badute aurretik.
8. artikulua. Zerbitzu orokorreko trenbideak eraikitzeko funts publikoen laguntza jaso daiteke:
1. Beraiekin obra jakin batzuk egikarituz; 2. Enpresei aldi jakin batzuetan inbertitutako kapitalaren zati bat emanaz (…); 3. Kapital horien truke gutxieneko interes edo interes finkoa bermatuz (…).
19. artikulua. Trenbideen eraikuntzan erabiltzen diren atzerriko kapitalak edo xede horretarako maileguak estatuaren babespean eta gerraren ondoriozko errepresalia, konfiskazio edo bahimenduetatik libre geratuko dira.
20. artikulu. Trenbide enpresa guztiei ematen zaizkie honako hauek: 1. Trenbideak hartuko dituen jabari publikoko lursail guztiak (…); 2. Auzotasuneko onura egur, larre eta gainerakoen aprobetxamendurako (…) enpresetako langileentzat eta lanetan erabiltzen diren garraioko animalien mantenurako; 3. Trenbidearen aldameneko lurretan (…) harrobiak irekitzeko ahalmena (…); 4. Bidesari eta garraio eskubideak (…) jasotzeko ahalmen esklusiboa; 5. Eraikuntzak irauten duen bitartean eta hamar urte geroago arte, (…) lehengaiek, (…), makinek, (…), egurrak, kokeak eta atzerritik inportatu behar den material finko eta mugikor guztiak ordaindu beharreko muga zergan adierazitako eskubideen baliokidea ordaindu beharra (…)
30. artikulua. Trenbideak honako baldintza hauen arabera eraikiko dira: 2. Trenbidearen zabalera metro bat eta 80 zentimetrokoa izango da (Gaztelako 6 oin eta 6 hazbete).
Aranjuezen,
1855eko ekainaren 3an . – Ni, Erregina.- Francisco de Luxan, Sustapen
Ministroa. Madrilgo Gazeta, 1855eko ekainak 6
a)Testuaren kokapena:Testu mota,jatorria,egilea,
kokapena, data,
jasotzailea,asmoa.
KOKAPENA:Irakurritako testua 1855ko ekainaren seian Isabel, II.ak eta gobernu aurrerakoien ,
Sustapen ministroa sinatutako burdinbideen
lege orokorraren 6 artikulu dira. Eraikuntza enpresei hainbat abantaila
ematen dizkie. Bere jatorriarengatik
1.mailako testu ekonomiko juridiko publikoa da. Historikoki 2. urteko
aurrerakoian kokatuta dago.Jasotzailea
Espainiar nazioa da.
b)Azpimarratu itzazu ideia nagusiak:Testuaren ideia nagusiak eta definizioak:
kapitala,
inportazioa,
zerga,
trenbide sarea.
b)Azpimarratu itzazu ideia nagusiak:Testuaren ideia nagusiak eta definizioak:
kapitala,
inportazioa,
zerga,
trenbide sarea.
Parrafo nagusi ,eta haien barneko
ideiak
Gorte progresistak diote:Martxan
jartzeko trenbidearen sarea eta
trenbidea eraikitzeko enpresei emandako hainbat abantaila:*Estatuak diru laguntzak eman
(8.artikulua)*Estatuak inbertitutako kapitalari
interes bat ziurtatuko dio Gobernuak (8.artikulua)*Estatuak dirua
babespenean jarriko du (19.artikulua)*Gobernuak lursailak, auzotasuneko onurak,
harrobiak irekitzeko baimenak, atzerritik
inportatzeko behar duten material guztiak zerga ordaindu gabe.. emango
dizkie (20.artikulua).Azken artikuluan (30.) hainbat baldintza jartzen dituzte trenbideak eraikitzeko.
c) Testuaren inguru historikoa
Nor zegoen erregina lege honen
garaian?
Zein da printzipio ekonomiko
nagusia?
Nor zegoen gobernuburu garai
honetan?
Burdinbidearen legearen garaian
Isabel II.a erregina da eta gobernuan bi urteko progresistan kokatuta dago. Progresistek pronuntziamenduaren edo matxinadaren bidez heldu ziren gobernura. Isabel II.ak deitu behar izan zuen Espartero, berriro gobernua osatzeko.
Gobernu honek erreforma ekonomiko programa zabal bat hasi zuen liberalismo ekonomikoa :behin betiko ezartzeko burgesen interesen alde.Liberalismo ekonomikoaren bidez ekonomiaren askatasuna ekarri zuen.Estatuak ez zuen ekonomian parte hartzen.
Erreforma garrantzitsuenak Madozen desamortizazioa eta trenbidearen legea izan ziren. Progresistek ez zuten denborarik izan bere proiektuak bukatzeko. Herritarren bizi baldintzak ez hobetzean, gobernuak gizarte gatazka handi bati aurre egin behar izan zion. Arazoaren ondorioz, Esparterok dimititu behar izan zuen eta erreginak O´donelli deitu egin zien gobernua osatzeko.
Gobernu honek erreforma ekonomiko programa zabal bat hasi zuen liberalismo ekonomikoa :behin betiko ezartzeko burgesen interesen alde.Liberalismo ekonomikoaren bidez ekonomiaren askatasuna ekarri zuen.Estatuak ez zuen ekonomian parte hartzen.
Erreforma garrantzitsuenak Madozen desamortizazioa eta trenbidearen legea izan ziren. Progresistek ez zuten denborarik izan bere proiektuak bukatzeko. Herritarren bizi baldintzak ez hobetzean, gobernuak gizarte gatazka handi bati aurre egin behar izan zion. Arazoaren ondorioz, Esparterok dimititu behar izan zuen eta erreginak O´donelli deitu egin zien gobernua osatzeko.
ZERGATIAK
Zein zen
Espainiako ekonomiaren ezaugarri nagusia eta argudiatu ezazu esandakoa:
•
Nekazaritza,Industria,Zerbitzuak,Finantza sistema…
Espainiako garraiobideak beti izan ziren eskas eta
trenbidearen eraikuntza hasi zenean, Europarekiko
atzerapen honen arrazoiak azpigarapen ekonomikoa eta teknologikoa,
kapital falta eta ezegonkortasun politikoa izan ziren.
•
Nekazaritzaren
egindako desamortizazioaren ondoren produktibitatea hazi bazen ere, teknika
aurreratuak ez zirenez ezarri , noiz behinka,hornidura krisiak egoten ziren.Egoera horretan ez ziren gai
merkatal sare hartzaile ez jasotzaile izateko trenbidea erabiliz.
•
Industrializazioa oso berandu hasi zen Espainian, kostaldeko periferiako gune batzuetan bakarrik,
gainera: Bizkaian, Gipuzkoan, Asturiasen, Katalunian eta Andaluziako eskualde
batzuetan. Horren arabera trenbide sare
zentralizatua ez zegoen egoera
ekonomikora egokituta, ez zituelako periferiako guneak elkarren artean
komunikatzen.
•
Garraioetan eta finantza erakundeetan ere, garrantzi handiko
aurrerapenak egin ziren. Nolanahi ere, burdinbide sarea berandu eraiki zen, eta
industrializazio prozesuaren mende egon zen beti.
•
Atzerriko enpresa eta kapitalen sarrera sustatu zuten, eta irabazi handia ematen zien jarduerak egin zituzten, burdinbidearen
eraikuntza eta mea esportazioa kontrolpean izateraino.Egoera honek , libreganbismoa indarrean
zegoela ,XIX. mendeak sistema finantzarioaren
modernizazioa ekarri zuen, baina nekazaritza eta
industria berritzeko kapital handia beharrezkoa zen eta sistema berria ez zen gauza izan behar zen kapitala hau metatzeko
bultzada emateko
·
Progresistak sistema finantzarioa modernizatu zuten:bankuen sorrera ekarri
zuen:Banco Bilbao, Banco Santander.
Esportatzen
zenaren eta atzerritik eskatzen
zenaren arteko desorekak
defizita eragin zion Espainiako ordainketen balantzari.
defizita eragin zion Espainiako ordainketen balantzari.
•
Populazioari begira hazkundea izan zen baina ez zeukan erosteko ahalmen handirik.Herritar gehienak nekazari
pobreak,jornalariak edota industriako langileak ziren.Beraz barne merkatuaren
sarea indartzeko trenbidearen bidez
bidean geratu zen baina hirietarako
industriarantz emigrazioa bultzatu zuen.
TESTUAREN EZAUGARRIEI BEGIRA:
Zein da trenbide sarearen
egitura?Egokia zen garai hartako egoera ekonomikorako?
Nork bultzatzen du
trenbidearen eraikuntza?
Nola lortu zuen eraikuntza
subentzionatzeko kapitala?
Zeintzuk izan ziren erabaki
horren helburuak?
Gobernu progresistak hainbat baldintza jartzen zuen
trenbidearen eraikuntzarako. Testuan agertzen
da errail arteko zabalerari dagokiona
(Europan baino 15zm. gehiago), hau arrazoi
teknikoengatik azaltzen zen. Espainiako erliebearen gorabeherak dela eta, lokomotorearen potentzia handitu
behar zen. Horretarako, lurrin ganbera
handiagoak behar ziren. Azpimarratzen da, testuan agertzen ez den
baldintza. Madrid ardatza zuen trazaketa
erradialak, lurralde asko saretik kanpo utzi zituela. Neurri hau lotuta
dago estatu zentralizatu bat hiriburuan
sortzeko nahiarekin.
Europako trenbide zabalerarekin alderatuz Espainiakoak zeukan ezberdintasunak kalte ekonomikoak ekarriko dizkie.
Europako trenbide zabalerarekin alderatuz Espainiakoak zeukan ezberdintasunak kalte ekonomikoak ekarriko dizkie.
ONDORIOAK
Zenbat km eraiki ziren ondorengo
urteetan ?Zein gobernuaren agintepean?
Gobernuaren erabakien
emaitzak bete ziren?
Trenbide sarearen eraikuntza 1858an Bartzelonan Mataro linea inauguratu arren, trenbideen
sare zabalaren eraikuntza eza da egingo lege hau egin arte.
Hainbat km gobernu moderatuan eta Seiurteko iraultzan jarraitu zuten.
Hainbat km gobernu moderatuan eta Seiurteko iraultzan jarraitu zuten.
Zein izan zen kapitalaren
jatorria?Zeintzuk izan ziren kapital horretarako onurak?Nora eraman zituzten
irabazitako kapitalak?
Estatuaren babespean egongo da eta Madozen
desamortizazioan ondasun komunalen salmentatik ateratako dirua erabiliko dute. Helburu
garrantzitsuena nazioaren industrializazioa zen eta horretarako ezin
bestekoa zen merkatu nazional bat sortzea.
Estatuaren laguntzak, aurrerapen teknikoak eta atzerriko
kapitalak lagundu zuten trenbideak azkar eraikitzen. Frantziak egin zuen kapital ekarpenik handiena.
Lortu al zuen hazkunde ekonomikoa Espainiako
industriak?
Enpresei hainbat abantaila ematen zizkieten: lurren desjabetza, bidesari eta
garraio eskubideak.. Enpresei eman zitzaien baimena material askeen inportazioa egiteko izan zen legearen puntu
problematikoarenetariko bat; honek ez zuen
lagundu Espainiako burdinen fabriketarako,Euskal Herrikoak barne, Europa
beste herrialdetan gertatu zen bezala. Hau dela eta, Espainiak aukera bat galdu zuen bere industrializaziorako uste izan da. Praktikan burdinagileak hainbat aldiz gobernuaren aurrean kexatu egin ziren
materialen inportazio aske honek egiten zitzaizkien kalteak salatuz.
d) Testuaren garrantzia garaia ulertzeko
Zein da testu honen helburu
ekonomiko nagusia?
Nolako emaitzak lortu ziren
Testuaren garrantziari begira, burdinbidearen legearen onarpenak trenbidearen
hedapena ekarri zuen. Pertsonen eta merkantziaren iraultza izan zen;
hartuko duen abiadurarengatik eta zamak gehitzeak produktuen merkealdiengatik. Espainiako ekonomian trenaren eraginak
ez zuen izan beste herrialdetan bezalako garrantzia.
BURDINBIDEEN LEGE OROKORRA(1855-06-06)
12.
Burdinbideen lege orokorra
Isabel II.a (…) Espainiako
Erregina: honako hau ikusi eta ulertzen duzuen guztioi jakinarazten dizue:
Gorteek honako hau agindu dutela eta guk
berretsi dugula:
4. artikulua. Zerbitzu orokorreko trenbideen eraikuntza Gobernuak egiaztatu ahal izango du eta, bestela, partikularrek edo konpainiek.
6. artikulua. Partikularrek edo konpainiek ezingo dute trenbiderik eraiki (…) dagokion emakida eskuratu ez badute aurretik.
8. artikulua. Zerbitzu orokorreko trenbideak eraikitzeko funts publikoen laguntza jaso daiteke:
1. Beraiekin obra jakin batzuk egikarituz; 2. Enpresei aldi jakin batzuetan inbertitutako kapitalaren zati bat emanaz (…); 3. Kapital horien truke gutxieneko interes edo interes finkoa bermatuz (…).
19. artikulua. Trenbideen eraikuntzan erabiltzen diren atzerriko kapitalak edo xede horretarako maileguak estatuaren babespean eta gerraren ondoriozko errepresalia, konfiskazio edo bahimenduetatik libre geratuko dira.
20. artikulu. Trenbide enpresa guztiei ematen zaizkie honako hauek: 1. Trenbideak hartuko dituen jabari publikoko lursail guztiak (…); 2. Auzotasuneko onura egur, larre eta gainerakoen aprobetxamendurako (…) enpresetako langileentzat eta lanetan erabiltzen diren garraioko animalien mantenurako; 3. Trenbidearen aldameneko lurretan (…) harrobiak irekitzeko ahalmena (…); 4. Bidesari eta garraio eskubideak (…) jasotzeko ahalmen esklusiboa; 5. Eraikuntzak irauten duen bitartean eta hamar urte geroago arte, (…) lehengaiek, (…), makinek, (…), egurrak, kokeak eta atzerritik inportatu behar den material finko eta mugikor guztiak ordaindu beharreko muga zergan adierazitako eskubideen baliokidea ordaindu beharra (…)
30. artikulua. Trenbideak honako baldintza hauen arabera eraikiko dira: 2. Trenbidearen zabalera metro bat eta 80 zentimetrokoa izango da (Gaztelako 6 oin eta 6 hazbete).
4. artikulua. Zerbitzu orokorreko trenbideen eraikuntza Gobernuak egiaztatu ahal izango du eta, bestela, partikularrek edo konpainiek.
6. artikulua. Partikularrek edo konpainiek ezingo dute trenbiderik eraiki (…) dagokion emakida eskuratu ez badute aurretik.
8. artikulua. Zerbitzu orokorreko trenbideak eraikitzeko funts publikoen laguntza jaso daiteke:
1. Beraiekin obra jakin batzuk egikarituz; 2. Enpresei aldi jakin batzuetan inbertitutako kapitalaren zati bat emanaz (…); 3. Kapital horien truke gutxieneko interes edo interes finkoa bermatuz (…).
19. artikulua. Trenbideen eraikuntzan erabiltzen diren atzerriko kapitalak edo xede horretarako maileguak estatuaren babespean eta gerraren ondoriozko errepresalia, konfiskazio edo bahimenduetatik libre geratuko dira.
20. artikulu. Trenbide enpresa guztiei ematen zaizkie honako hauek: 1. Trenbideak hartuko dituen jabari publikoko lursail guztiak (…); 2. Auzotasuneko onura egur, larre eta gainerakoen aprobetxamendurako (…) enpresetako langileentzat eta lanetan erabiltzen diren garraioko animalien mantenurako; 3. Trenbidearen aldameneko lurretan (…) harrobiak irekitzeko ahalmena (…); 4. Bidesari eta garraio eskubideak (…) jasotzeko ahalmen esklusiboa; 5. Eraikuntzak irauten duen bitartean eta hamar urte geroago arte, (…) lehengaiek, (…), makinek, (…), egurrak, kokeak eta atzerritik inportatu behar den material finko eta mugikor guztiak ordaindu beharreko muga zergan adierazitako eskubideen baliokidea ordaindu beharra (…)
30. artikulua. Trenbideak honako baldintza hauen arabera eraikiko dira: 2. Trenbidearen zabalera metro bat eta 80 zentimetrokoa izango da (Gaztelako 6 oin eta 6 hazbete).
Aranjuezen,
1855eko ekainaren 3an . – Ni, Erregina.- Francisco de Luxan, Sustapen
Ministroa. Madrilgo Gazeta, 1855eko ekainak 6
a)Testuaren kokapena:Testu mota,jatorria,egilea,
kokapena, data,
jasotzailea,asmoa.
b)Azpimarratu itzazu ideia
nagusiak:Testuaren ideia nagusiak eta definizioak:
kapitala,
inportazioa,
zerga,
trenbide sarea.
kapitala,
inportazioa,
zerga,
trenbide sarea.
Parrafo nagusi ,eta haien barneko
ideiak
Gorte progresistak diote:Martxan
jartzeko trenbidearen sarea eta
trenbidea eraikitzeko enpresei emandako hainbat abantaila:*Estatuak diru laguntzak eman
(8.artikulua)*Estatuak inbertitutako kapitalari
interes bat ziurtatuko dio Gobernuak (8.artikulua)*Estatuak dirua
babespenean jarriko du (19.artikulua)*Gobernuak lursailak, auzotasuneko onurak,
harrobiak irekitzeko baimenak, atzerritik
inportatzeko behar duten material guztiak zerga ordaindu gabe.. emango
dizkie (20.artikulua).Azken artikuluan (30.) hainbat baldintza jartzen dituzte trenbideak eraikitzeko.
c) Testuaren inguru historikoa
Nor zegoen erregina lege honen
garaian?
Zein da printzipio ekonomiko
nagusia?
Nor zegoen gobernuburu garai
honetan?
ZERGATIAK
Zein zen Espainiako
ekonomiaren ezaugarri nagusia eta argudiatu ezazu esandakoa:
TESTUAREN EZAUGARRIEI BEGIRA:
Zein da trenbide sarearen
egitura?Egokia zen garai hartako egoera ekonomikorako?
Nork bultzatzen du
trenbidearen eraikuntza?
Nola lortu zuen eraikuntza subentzionatzeko
kapitala?
Zeintzuk izan ziren erabaki
horren helburuak?
ONDORIOAK
Zenbat km eraiki ziren ondorengo
urteetan ?Zein gobernuaren agintepean?
Gobernuaren erabakien
emaitzak bete ziren?
Zein izan zen kapitalaren
jatorria?Zeintzuk izan ziren kapital horretarako onurak?Nora eraman zituzten
irabazitako kapitalak?
Lortu al zuen hazkunde ekonomikoa Espainiako
industriak?
d) Testuaren garrantzia garaia ulertzeko
Zein da testu honen helburu
ekonomiko nagusia?