miércoles, 25 de abril de 2012

martes, 24 de abril de 2012

1 BATXILERGOA:HISTORIA GARAIKIDEKO AZTERKETA

HISTORIA  GARAIKIDEKO    AZTERKETA

2 EBALUAZIOKO AZTERKETAREN BERRESKURAPENA  




MAIATZAK 4AN     GUZTIONTZAT

sábado, 21 de abril de 2012

2 BATXILERGOA 3.FRANCOREN DIKTADURA


9. GAIA. Estatu frankistaren sorrera (1939-1959).
TESTUAK:

1.Inguruabarrak edo boterea lortzeko aldeko faktoreak:
A. Botere,erlijio eta  bakarra.
1.1 ) Ingurabarrak
-Botere-guztia  buru bakarrean gerrarako estrategia   eta gobernua bermatu ahal izateko.
  a)Inguruabar militarrak
-Francok ospe handia militar eta estratega gisa.
   b)Nazioarteko   inguruabarrak
-Italiako eta Alemaniako gobernuen ( materiala eta armak lortzeko)laguntza.
-  Europako potentzien neutraltasunak asko lagundu ,Frantziarenak eta Britania Handiarenak.
c)  Barne  inguruabarrak
- Bere ibilbide militarrean ez zuen trabarik aurkitu. Beste militar batzuek ere ez. NAZIONALEN ARTEAN IA EZ ZUEN  AURKARITZARIK IZAN.
d)  Erlijio inguruabarrak
•Eliza, hierarkiak eta apaizteria guztiak armadaren alde.
Propaganda lan itzela eta gerra militarra Gurutzada Santu gisa  aurkeztu zuten (FRANCOREN IRUDIA)
-  Hierarkia katolikoak goi karguak eskuratu zituen eta trukean , hezkuntza kontrolatu zuen : Katolizismoaren alde gidatu eta manipulatu.
-Nazional katolizismoa izan zen frankismoaren oinarrizko elementu bat. Eliza eta Estatua elkarri lotuta zeuden.
1.2 ) FRANKISMOREN OINARRIAK
A ) Oinarri ideologikoa
• Ez zuen printzipio egonkor eta ongi egituraturik izan. Beste  iturrI ideologiko batzuetatik zetozen ideiak : -Falangearenak:ESPAINIAREN BATASUNA eta zatiezina
             - Elizarenak eta karlismoarenak:KATOLIKOTASUNA
             - kanpo erreferentziakoak (Faxismoa):buruzagi bakarra ,ekonomiaren kontrola
-Faxismoari lotuta “Caudillo” titulua asmatu .
•           Alderdi  bakarrean , indar politiko guztiak batzea ere izan zuen eragina; antikomunismoa eta katolizismoaren kontrako-ideologiak   ezabatu.
b) Oinarri politikoa
•           Francoren Erregimen politikoa (diktatoriala ) Erresumako Oinarrizko Legeak ezartzean ,
•Espainia erresuma izendatu zuten, nahiz eta tronua hutsik egon. Eta Francok bizi bitarteko buruzagitza.
-sortutako estatuan, autonomiak desagertu, batasun        linguistikoa inposatu eta administrazio bakarra-ESTATU  ZENTRALISTA  ETA  KONFESIONALA
-Gizarte politikari dagokionez Lan forua agindu  zen. Sindikatuak desegin eta ordez sjndikatu ofizial bakarra eta nahitaezkoa ezarri.
- Gobernu frankista osatu zuen : sektore falangistak,militarrak, katolikoak eta monarkikoekin.

c)Oinarri  soziala
Gizarte talderen laguntza jaso :militarrena , apaizteriena, jabeena, nekazariena eta hiriko erdi mailako klasekoena.
E  Han  banaketa handiagoa.

2.FRANKISMOAREN BILAKAERA
Gerra Zibila amaitu  ondoren, diktadura militarreko 40  urtez.
Hainbat aldi bereiz daitezke.
2.1 Erregimen frankistaren hasierako urteak
- Hainbat faktore sorta bildu zituen : birrindutako herrialdea  eraberritu,behar, sistema politiko berria egonkortu eta  nazioarteko eta kanpo politika egin behar.

a)Nazioarteko politika

1-1939ko irailean hasi .II. Mundu gerra eta erregimen frankistaren ahultasuna.
- Hasieran Espainiak neutral azaldu bere egoera ekonomiko latza zela eta.Jarrera batetik bestera, gatazken arabera.
2•Gerra Ardatzaren aldeko atera zenean , alemaniarrekin eta italiarrekin ez ziren adostasunera heldu.
-  azkenean , Frantziarekin eta Britania Handiarekin merkataritza  interesek pisu handiagoa!!
-  1941ean, tropa alemaniarrek Sobiet Batasuna inbaditu ondoren, Espainiak parte hartzea (dibisio urdin ezaguna ) bidali  zuten Leningradeko fronte errusiarra : komunismoaren kontra eta alemaniaren alde borrokatzera.
3- Mundu gatazka norabide aldatu (lehen garaipenak)Estatu  Batuen gerran parte hartu. Espainiak Ardatzeko potentziei  laguntzeari utzi zion eta Estatu Batuek blokeo ekonomikoaren mehatxua egin eta Espainiak neutraltasuna eta   aliatuen alde  agertu.
4• Mundu gataka amaitu zenean, nazioarteko zalantza agertu  Espainiaren jarrera eta erregimen faxistarekin zuen lotura  eta. NAZIOARTEKO BAKANTZEA AGINDU.
1947an gerra hotzean frankismoa mendebaldeko blokeari  hurbildu antikomunismo erabakigarriari esker.
b)1 Barne  politika : autarkia urteak
1- Estatu politika diktatoriala eta autarkia,ekonomia politika ezarri .
2-Estatu politika antidemokratikoa izan zen , adierazpen askatasunak ukatu ez zuen ezta Konstituziorik egin.
3-Falangisten eragin nabaria eta egoera aldatuz joan zen.
4-Francok  hainbat lege xedatu zituen : Gorteen legea, Espainiarren Forua.
        Irekitasun aldeko legeak ziruditen, baina erregimenaren irudia hobetzea eta kanpo bakantzea arintzea bilatzen zuen.
b)2•Ekonomia politikak, autarkia urteak:Autohornikuntza ekonomian oinarrituz.
-Ekonomia politikak  bi ezaugarri: Estatuak sektore eta prozesu ekonomiko  guztietan esku eta bestetik autarkia  nagusi.
1-Ekoizpen guztia kontrolatzen zuten. Guztien banaketa prezioa eta salmenta , baita lehen mailako premiakoak zirenak.
2-1941ean, INI sortu, Industria  Institutu Nazionala , enpresa espainiarrak indartzea eta buruaskitasun ekonomikoa ,  eta kanpo harremanak eta trukeak ahalik eta gehien saihestea.
3-Baina lehengaien gabezia > prezioen kontrolak eta errazionamenduen kartillak eta merkatu beltza sortu.
4-Kanpoko produktuei muga zergak jarri ekonomiaren garapena ekarri   
   
2.2 Erregimena (1950)sendotzea eta bakantzearen amaiera
a) Nazioarteko testuinguruan
1- Egonkortu erregimen frankista. Nazioartean gerra hotza zebilen eta frankismoak ez zuen hainbeste presiorik izan Europako hainbat potentziarekin merkataritza hitzarmen batetik egin ziren. Espainiak Maroko espainiarraren Babesletzari uko.
2-Vatikanoarekin Konkordatua sinatzeak Vatikanoan nazioartearen onarpena ekarri .Eliza katolikoak  areagotu eta irakaskuntzan, eskumenak areagotu.
3-AEBekin sinaturiko hitzarmenek ikuspuntu militarrari begira, Espainiak kokapen estrategikoa zuen.Base militarrak ezarri: Rotan, Torrejonen, Zaragozan eta Moronen . Francok estatu batuarrek erregimena onartzea lortu zuen baita merkataritza harreman batzuk ezarri ere. Horri esker NBEn eta UNESCOn sartzeko erraztasunak.
b)Barne politika
1- Francoren gobernuak oreka mantendu lau taldeen artean:falangistak, militarrak, katolikoak eta monarkikoak .Lau taldeen arteko ika-mikak saihesten zituen. 
2-Hamarkada horretako lehen urteetan, hezkuntzan irekitze eta liberalizazio zantzuak. 1951 Hezkuntza buru Ruiz Gimenez  unibertsitatea modernizatu, ikasle mugimendu bat sortu. Sektore kontserbadoreek  1956ean polizia neurrien bidez konpondu eta ministroa ordezkatu.
3-50.eko hamarkadako lehen urteetan liberazio geroz eta handiagoa.
Ekonomia
4•Atzerriko lehen inbertsioak eta inportazioak. Estatu batuarren laguntza funtsezkoa.
5-Produktuen prezioetan eta merkataritza  askatasuna,prezioek gorantz eta erregjmen aurkako greba egin. Bartzelonan hasi Gjpuzkoara,Bizkaira, Arabara, Nafarroara eta Madrilera.
6•Ekonomia berritzea eta hedatzea ekarri.Merkataritza balantza defizita.

-Industria sektoreak atera zituen etekin handienak nekazaritza soroak mekanizatu  zituzten, inportatutako ongarri eta pentsuak erabiltzen hasi eta ureztatutako lurraldeak hedatu. Ekonomiaren hainbat aldaketa ekarri zituen gizarteari begira.

3. Erregimenaren oposizioa
3.1 Oposizioaren bilakaera
a) Oposizioa, gerra zibilaren eta munduko gatazkaren ondoren
Espainia barnean bai kanpoan Oposizioko kideak gerra zibilean galtzaile izandakoak ziren.
•Barne  oposizioan  gerrillari  taldeak osatu zituzten Maki  izenez.
1-Alderdi komunistako militarrek eta jarraitzaileek osatzen zituzten taldeak eta gerra-zibilarekin saiatu ziren. 1946 eta 1948 urteen bitartean egin zituzten ekintzak. Zapalkuntza gogorra ekin zuten horien aurka -atxiloketak,fusilamenduak,gehienak desegin ziren.Jazarleen aldeko taldeen artean falangisten sektorea zegoen batetik. 
2-Bestetik, monarkikoak Juan Borboikoaren inguruan. Monarkikoa erregimenarekin adostasunera iritsi zen: Joan Borboikoaren oinordeko Juan Carlos  Franco ordezkatzeko heziko zuten.

•Kanpo oposizioa
1-munduko gatazka iritsi eta aliatuek irabaz zezaketela pentsatu zuten. Espainia ere hondoratu  egingo zen. 1945ean gobernu errepublikanoa antolatu zuten erbestean, alderdi sozialistetako, anarkistetako eta nazionalistetako ordezkariak osatua.
b) Oposizioaren egonkortzea 50eko hamarkadan 
-50 hamarkada kanpoan erregimen frankista onartzen zutelako eta ez zegoelako oposizio egonkorrik. -Bi talde  berri egonkortu: 
1-Langileen mugimenduari dagokionez ,40 hamarkadarako  lehen grebak antolatu industrializatutako hiri guneetan ,1946an Katalunian  eta 1947an EH.
2-Ikasleen mugimenduari begira kultura irekitze ofizialari  etekina atera. Hezkuntza Ministerio bera zegoen irekitze horren buru eta hainbat nahasmendu eta kale istilu sortu.
                 

TESTUAK 
17. Erantzukizun politikoen legea (1939-02-09)


18.Nazio-intereseko industriak babesteko legea (1939-10-25)





10. GAIA. Diktadura frankistaren finkapena eta krisialdia (1959-1975).


2.3 Ekonomiaren garapen aldia (1957)
1957an egonkortzeko planak abian jarri 60ko  hamarkadaren amaierara arte iraun. Ekonomiaren garapena eta hazkundea.

a)Egonkortze eta Garapen Planak
1• Hainbat arazo: Defizit publikoa handia eta prezioen gorakada.>Horrek  liberalizazio handiagoaren beharra (irekitze zantzuak ez ziren nahikoak) Neurri berrien sortzaileak teknokraten gobernu sektorekoak ziren eta Opus Deiri lotutako, pertsonak. 
2-Munduko bankuaren aholkuak jarraituz,
-Egonkortze  Plana osatu.  Ekonomia bultzatzea eta berritzea helburu.
3-Hartutako neurriak:
                1•Pesetaren balio gutxitzea.
                2•Soldatak izoztu eta gastu publikoa gutxitu prezioen gorakada _geldiarazteko.
                3•Irabaziak murriztu eta kanpoko inbertsioetara ireki: kanpo merkataritza liberalizatu.
                4•Zerga sistema aldatu irabazi publikoak areagotzeko.
4-Helburuak hein batean bete ziren ,garapen orekatua lortu .Baina kontsumoak behera egin, erosteko ahalmena galdu eta enpresa publiko batzuek porrot .Langabezi kopuruak gora.
5-Garapen Planak aurrera Teknokraten sektore osatu zituen .Arreta berezia gehien industrializaturiko guneetan: Madrilen,Katalunian eta Euskal Herrian (ekonomia eta giza desoreka gertatu).                       
 b)Garapen ekonomikoa
-Hainbat faktorek eragin ekonomikoa:
1•Atzerritarreen inbertsioak. Estatubatuarrenak teknologia  berriak eta industria garapena bultzatu.
2•Ekonomia nazioarte osoan garatu.
3•Atzerriko turista kopuruaren gorakada Europakoa,prezio merkeek erakarrita. Nazioartean erregimen frankista onartu. Emigrazioa.Langabe kopuruak gora egin.
c)Politika
Ekonomiak hazkunde baina politikoki askatasun gabezia. Kontinuismoa eta immobilismoa.
1-Barne politikan  boterea modu orekatuan banatzen jarraitu zuen Francok. Teknokraten gobernu sektorea egonkortu ekonomian baita politikan. Sektoreak irekitze zantzuak txertatu. Prentsaren legea sustatu >Argitaletxei askatasun handiagoa.

2-Mugimendu Nazionalaren Printzipio Legea onartu baita.Estatuaren lege Organikoa. Erregimenaren oinarrizko legeak sendotu eta konstituzio moduko bat osatu nahi Europako Elkartean sartzeko. 
3-Gobernu frankistaren ika-mikak, kontinuismoa ezaugarri nagusia. 1969an bi gertaera  izan: Joan Karlos Borboikoa izendatu Francoren ondorengoa eta Carrero Blanco gobernuko presidentea.

-Laugarren eta azken aldia 60  hamarkada amaieratik diktadorearen heriotzara iraun 1975ra arte. Eragina politikan eta ekonomian.

Kanpo  politikan. 
1-Ekuatore Ginea deskolonizatu: Gibraltarren inguruan etengabeko aldarrikapenak. Hego Amerikako herrialdeekin eta herrialde arabiarrekin harremanak. AEBrekin batera garaipen militarra lortu nahi.

2.4 Frankismoaren amaiera
a) Erregimen frankistaren krisia
Barne politika. 
1-1969an Francok osasun kaskarra, Juan Carlos Borboikoa ONDORENA izendatu zutenean. Carrero Blanco, erregimeneko lehendakariorde. Franco erabaki politikoetatik urruntzen joan zen gobernua alderdi liberalagoetan eta politika ez aurrera ez atzera egoeran geratu. Carrero Blanco sektore atzerakoieneko ordezkaria zen. 1973an  gobernuburu funtzioak hartu zituen bere gain.ETAko komando batek  hil zuten.
2-Gobernuaren irekitze saioa zen baina jarrera immobilista hartu zuen. ETAren atentatua Madrilgo kafetegi batean.Añoveros euskal gotzainarekin sortutako ika-mika. E.Hren eskubideen aldeko sermoia . Puig Antich anarkistaren hilketa eta Portugalen, Krabelinen Iraultzaren garaipenak mesfidantza sortu. Gobernua zapalkuntzaren bidera itzuli eta ministroek kargua uztea eragin.
•Nazioarteari begira, 
1-egoera ez zen erregimen frankistaren aldekoa. LPEEk petroliaoaren prezioa igotzeko erabakia horrek krisi itzela mundu osoko ekonomian. Espainari ere latz ,Nazioartean protesta ugari.Bakantze politikoa.
Saharako kontua azkar batean konpondu, Ceutako eta Melillako jabetza espainiarrak bermatuak baita arrantza hitzarmen. Saharar herria Marokoko eta Mauritaniako administraziopean geratu.

b)Francoren heriotza eta diktaduraren amaiera
1-1975eko azaroaren 20an Franco hil eta 22an Juan Carlos izendatu Espainiako errege. 1967ko Lege Organikoak jasotako legezko ondorengotzari jarraituz. Franco gabe ezin zion denbora luzean betikoari eutsi eta bide demokratikoak eskatu 7itnpn. Frankismoaren amaiera ondorio batzuk ekarri zituen:
2•Erregimenaren beraren legeak: Lege  Organikoak hil arteko boterea eman zion Francori, baina erabateko botere hori ez  zuen bere ondorengoak jaso:Gorteek eta gobernuko lehendakariak  baizik. Boterea erregeari ez  ematea saiatu ziren.
Baina beste Gorte batzuk ezar zizkieten eta gobernu eta  presidente bat ere.
3•Erregimeneko politikariak: Arias Navarro aurkeztu  baina  bere  nortasuna baina berehala kendu kargutik.
4•Egoera sozio-ekonomikoa krisia egonagatik, Espainia lehen  potentzien parean zegoen ekonomiari eta gizarteari begira.
Sistema politikoan zetzan desoreka.
5•Kanpo presioa :Europako Erkidegoak, AEBek eta Vatikanoak II Kontzilioa.

3. Erregimenaren oposizioa 

c) 60 hamarkadako oposizioko talde berriak
60 hamarkadan ekonomiaren garapenak aldaketak ondorioak izan. Protesta ekitaldi gehiago eta oposizioa are gehiago hedatu zen.
1•Municheko Batzarra, oposizioko indar guztiak, Munichen bildu sistema antidemokratikoa salatzeko jarrerak batzeko eta fronte bateratua osatzeko.
2- Langileen mugimendua geroz eta gehiago politizatu zen, Greba eta manifestazio ugaritara deitu zuten. Sindikatuak ere sortu.   Comisiones Obreras 
-Langile Batzordeak. Klandestinitatean sortu zuten erregimeneko sindikatu ofizialetik kanpo. 3•Unibertsitateko-mugimendua.Erregimena Unibertsitateko kontrola galtzen zabaldu zen. 
4•Elizak II Kontzilioaren berrikuntza eta jarrera kritikoagoak.

3.2 Oposizio politikoaren antolakuntza
Banaketa gainditzea eta herrialde barnean jardutea. Bi erakunde politikorik  garrantzitsuenak.
a)      Espainiako Alderdi Komunista –PCE
-Santiago Carrillo PCEko buru.Ortodoxia sobietarretatik urrundu eta erregimenaren aurkakoak ziren zenbait talde  biltzen jakin izan zuen. 1974an Batzar Demokratikoa osatu. Behin-behineko gobernua osatzeko eta erregimenaren deuseztapena eskatzeko.
b) Espainiako Alderdi Sozialista Langilea (PSOE}
-Bi korrontetan banaturik. Kanpotik, Errepublika eraberritu nahi zuen eta barnetik monarkia demokratikoa defendatu. Barne korronteak irabazi  zuen eta Felipe Gonzalez idazkari nagusia izendatu. PSOEk Konbergentzia Demokratikorako Plataforma osatu. Koordinazio Demokratikoa osatu zuen .
-Bi plataformek helburu berak zituzten eta indarrak fronte bakarrean  bildu  ziren. Francoren heriotzaren ondorengo-gertakariek desegin egin zuten oposizioko mugimendu hori.

TESTUAK:

19.Municheko Europako Mugimenduaren Kongresuan hartutako erabakia  (1962-06-07/08)

20. Estatuaren Lege Organikoa (1967-01-11)




DEBORAH   LOZANO-ZIORTZA BELLIDO      2 D

miércoles, 18 de abril de 2012

2 BATX.GERRA ZIBILA EUSKAL HERRIAN DEBORAH LOZANO I. ERREPUBLIKA EZARTZEA

GERRA ZIBILA EUSKAL HERRIAN DEBORAH LOZANO I. ERREPUBLIKA EZARTZEA
1931ko hauteskundeetan>Alderdi errepublikanoa garaile. II Errepublika aldarrikatu Eibarren. Alfontso XIII erbesteratzeko negoziazioak egin, honela amaitu Monarkiaren garaia.
1930ean erregimen monarkikoaren kontra Donostiako Hitzarmena sinatu. Monarkiatik Errepublikarako trantsizioa modu baketsuan eta sistema politiko berriak>herrialdeak zuen egoera sozial eta politiko larriari irtenbidea eman itxaropena.EAJk ez zuen sinatu:birbatze prozesuan
1.1 Behin-behineko gobernua
Behin-behineko gobernua osatu. Niceto Alcala Zamora buru. Koalizio errepublikano sozialistako kideak ziren
1.2 Lehenengo ekimen erreformistak
a) Euskal autonomiaren auzia
Euskal Estatutua Jose Antonio Agirre eratu. •EAJ 1931 eusko ikaskuntzak Batzorde bat eratu. Euskal probintzietarako eta nafarrorako autonomia proiektu bat idazteko.
-EAJ Askatasuna nahi zuen Erlijioaren auzian.Baina onartu . 1931. Euskal abertzaleek Batzarra Lizarran. - Lizarrako Estatutua onartu. Eliza-estatua arteko harremanetan zuen autonomiari eta Vatikanoarekin Konkordatua nazio askapenaren aldeko adierazpena.. Lehen hautesk. Euskal-nafar koalizioak irabazi. Lizarrako Estatutua 1931ko irailean aurkeztu zuten Gorteetan, baina ez zen aurrera atera, Erlijioaren auzian konstituzioarekin bat ez zetorrelako. . Azañak erreforma proposatu
. EAJ sektore aurrerazaleena indarra hartu Errepublikazale, katalanen eta sozialistengana hurbildu.
Prozesu konstituziogilea
a) Gorte konstituziogileak
'1931ko hauteskundeetan gehiengoa eskuratu errepublikano ezkertiarrek eta sozialistek. Hego E.H eskuineko alderdiak irabazi, EAJ buru. Gorte Konstituziogileek parlamentu batzorde bat sortu, Konstituzioa prestatzeko.
b) 1931 konstituzioa
Konstituzio ezkertiarra.
'Errepublika : langileen elkartea, demokratikoa,
aurrerakoia eta deszentralizatua.
Eskualde autonomiaduna .. Beste eskubideen artean
izaera bereziko autonomia eskualdeak aitortzeko oinarriak
jarri.
Erlijio ofizialik gabea. Sufragio unibertsala (emakumeak ere
) autonomia eskualdeak.
2.BIURTEKO ERREFORM1STA
. Azañaren gobernua, ezkerreko indar errepublikanoak,
sozialistak eta nazionalistak biltzen zituena.
-1931tik 1933ra erreforma egitasmo zabala. Behin
behineko gobernuak proposatua jarraituz.
- arazoak konpontzea eta demokraziaren, laikotasunaren eta
kulturaren balioak sustatzea zen helburua.
2.2 Erlijioaren auzia
Ondorioz katolikoak eta buruzagi errepublikanoak
urrundu. Eta Jesusen Lagundia desegin. Hego
EH.Konstituzioak Errepublika estatu laikoa zela aldarrikatu. Azañak erlijioaren balioen kontrako hartu karlistek. -Karlist Elkartasun Tradizionalistan bat egin.
2.3 Autonomiak
a)Euskal Estatutua

Estatutuaren idazketan errepublikanoak parte hartzea. -Estatutuaren aldeko beste kanpaina 1932.
- EAJ / Errepub proiektu berria aurkeztu. - Nafar. Eten.
- Idazketa batzordea ;1932 eta 1933 bukatu. Udalerri
gehienen babesa izan. (Araba izan ezik ) -
Estatutua onartzeko erreferenduma.
- Autonomiaren proiektuan parte hartzeari ezezkoa
atzeratu Gorteetan onesteko prozesua.
2.5 Hezkuntzaren erre/orma
- Ezinbestekoa herrialdea modernizatzeko.
- konstituzioaren arabera nahitaezkoa Lehen Hezkuntza.
Doakoa eta MISTOA. - Analfabetismo Aurre egiteko.
- Bigarren Hezkuntzan hobekuntzak eta Unibertsitatean
ikerketa arloa sustatu.
2.6 Azañaren gobernuaren krisia
a) Gizarte gatazkak
1932 eta 1933 gizarte gatazkak larritu.
b) Eskuinaren berrantolaketa
- Giz. Gatazk ondorio.z esker errepublikanoaren kontrako
sektoreen bategitea:
- CEDAren sortze batzarra Madrilen . -Monarkiko kontserbadorea sortu.
- Azañak dimisioa 1933. - Zamora buru, ondoren
Martinez Barrio.
- Hauteskunde orokorretan emakumeak botoa lehen
aldiz.
- 3. ESKUINDARREN BI URTEKOA
•CEDA garaile.
• Eskuindarren 1936.: Urtera arte. Alejandro Lerroux, Jose
Maria Gil-Robles buru zuen koalizio konfesional katolikoak.
•CEDA ez zen gobernuan berehala sartu .
- Erradikalak altxamendua antolatzeko mehatxua. Lerrouxek, Gfl-Roblesen laguntzarekin, erreformaren  kontrako politika abian. Lorpen asko deuseztatu erregimenaren egonkortasuna kolokan jarriz. .
3.1 Erreformismoaren kontrako politika
a)Militarren auzia
.-Sanjurjo.-estatu kolpearen ondorioz amnistia emana
b)Autonomien auzia
Euskal Estatutuan gobernu erradikal-zedistaren Gorteek onartzeko zegoen baina bertan behera.
3.2Indar politikoen berrantolaketa.
1934tik Aurrera indar politiko gehienen berrantolaketa prozesuari ekin zioten.
a)Eskuineko alderdien berrantolaketa
•JONS eta Espainiako Falangea elkartu.
- Estatu kolpea ematearen alde.
- Alemanian egiten zituzten moduko manifestazioak
imitatu.
b) Ezkerreko alderdien berrantolaketa
. Alderdiek bat egin > Ezker Errepublikazalea sortu.
3.3Politika eskuindarraren erradikalizatzea
'Hego E.H 1934an Kontzertu Ekonomiak kentzeko asmoaren zurrumurrua. 3 euskal probintzietan babesteko batzordeak. - 3 probintziek batzorde bateratua aukeratzeko erreferenduma adierazi. - Legez kanpo jo zuten.
3.41934 Urriko Iraultza
a) Tentsio giroa
. Arteko tentsioa
- Nekazaritza langileek greba
- Diputatu sozialista atxilotu. Gobernuaren kontrako
batzarra / Kontzertu ekonomikoei eraso.

- Horri aurre egiteko euskal nazionalistak eta sozialistak elkartu. CEDAk manifestazio batean , Covadongan.
• Iraultzaren gertaleku nagusiak Asturias, Katalunia eta
Hego E.H.
b)Asturiasko eta kataluniako gertaerak
• Gobernuan CEDAko 3 ministro sartu > errepublika
suntsitzea eta faxismoa ezartzearen beldur.
- UGT greba orokorra,
- Asturiasen armak hartu. Companysek Kataluniako
Errepublika aldarrikatu eta Generalitat indargabetu. -
Errepresio gogorra Afrikako armadak, Francisco Franco
buru. Asturiasko meatzariei eraso.
• Generalitateko presidentea eta hainbat buruzagi eta
sindikatuetako kide espetxeratuak egoitza asko itxi.
c) Iraultza Euskal Herrian
•Alderdi Sozialistak eta UGT greba orokorrarekin bat.
• EAJ ez zuen parte hartu baina langile klase nazionalistak
elkartasuna adierazi zion.
• Gil- Roblesek gogor zapaldu.
3.5 Gobernuaren egonkortasun eza eta biurteko eskuindarraren amaiera
'1934ko gertaeren ondorioz eskuindarren politika erradikalizatu zen. -ezkertiarrak elkarrengana hurbiltzen hasi ziren.
• Azañak Ezkertiarrak"kalera ateratzea zuen asmoa.
-eskuindarren gobernuaren barruan eskandalu handia.
- Lerrouxek< dimisioa eman behar. -Ondorioz bi kabinete gobernuan. •1936an Fronte Popularra sortzeko hitzarmena sinatu, anarkismoa izan ezik. Fronte Popul. atera zen garaile. 4. FRONTE POPULARRA • Ezkertiarrek ezkerreko alderdi errepublikanoen koalizio handi batean bilduta hauteskundeetan. •Hainbat alderdi zeuden : Errepublikanoa / PSOE ... - Fronte Pop irabazi. - Hego EH EAJ eta ezkerreko errepublikanoak irabazle / Araba eta Nafarroan aldiz eskuin tradizionalista karlista. • Azaña Errepublikako lehendakaria hautatu. 4.1 Gobernuaren erreformak eta gatazka soz/a/a 'Gobernuaren helburu nagusiak: • amnistia / eskuineko gobernuaren zapalkuntzaren biktimentzat/ Konstituz. errespetat / zergen erreform moderat / nekazari txikien eta merkatari baldintzak hobetzea. • Kataluniako Autonomia Estatutua berriro indarrean. • Falangea legez kanpo. • 1936tik iraultza giroa : grebak, okupazioak, armadaren kontrako erasoak.... 4.2 Errepublikaren kontrako konspirazioa • Gorteetan, Jose Calvo Sotelo eta Jose Maria Gil. - Errepublikaren kontrako konspirazioa. - Castillo eta Calvo Sotelo hil > gatazka areagotu.
• Armadako goi kargudunak monarkikoekin eta
karlistekin elkartu, Errepublika eraisteko .
• 1936 iberiar penintsulan hasi Altxamendu nazionala
Franco jeneralaren gidaritzapean.
- Gerra zibila ekarri 3 urtez.

Gerra Zibila 1936 -37
3.GATAZKA EUSKAL HERRIAN ,
-3.1 Hainbat indar politiko
- 1336ko hauteskundeetako emaitzak bistan utzi lau euskal
probintzietan hainbat indar eta estrategia politiko zeudela.
-Euskal Herriko eta Nafarra aukera berdinak
-Guipuzk, eta Bizk. gehiengoa Estatutua betetzearen alde.
EAJ-eta Fronte Popularra osatzen zuten. KOALIZIOKO
GOBERNUAN. ,
- Araban eta Naf. Antzinako karlistak taldea. (ELKARTE TRADIZIONALISTA) '
3.2 Lehen euskal gobernua.
-Lurraldearen bakantzeak autonomia handiarekin jarduteko
aukera
- txanpon propioa sortu , foru polizia edo ertzaintza /
euskal armada edo Euzko gudarostea deiturikoa.
-Bataloietan antolatuta aginte bakarra ez egoteko
- berezko politika nazioarteko kontaktuei esker. ( Britania Handia eta Frantzia)
-Euskadiko Herri Auzitegia sortu delituak eta gerrarekin
loturikoak epaitzeko.
-Ohikoak ziren hilketak eta estalitako mendekuak saihestu zituen.
3.3 Gerra zibilaren aldiak
a) Fronte Gipuzkoarra
• Errepublikaren defentsa ezkertiarren esku Defentsa
Batzarraren ardurapean baina armak oso ahulak
Defentsa Batzarra EAJk , Fronte Popularra eta CNTk osatzen zuten.
-Gerra antolatzeko eta lurraldea kontrolatzeko.

.Gipuzkoako lurraldeek ( Irun, Tolosa y Beasain ) erreketeen ERASOA.
-Anarkisten eta nazionalisten arteko eztabaida eta Fronte Gipuzkoarra desegin.


-Lehen euskal gobernu edo Jaurlaritza sortu
b) Legutianoren aurkako erasoa
-Defentsa Batzarretatik euskal gobernu edo Jaurlaritza,osatu berrira
-Agirreren gobernuak kontseilaritza nagusiak bere kargu hartu
(Defentsa kontseilaritza)
- Arerioren tropek Bizkaia inguruan presio handia.
- Legutiano ( Araba erasotzeko agindua eman zuen. Baina
eustezko erasoak porrot egin. Eta agerian geratu euskal
armadaren gabezia eta matxinatuen nagusitasuna.
c) Bilboren gainbehera
•Hirugarren eta azken aldia. Apiriletik ekainera.
- Bizkaiko lurretara mugatu.
• -Legutianon galdu ondoren , Euskal Jaurlaritzak Bizkaiko lurrak.
- Hiriburua defendatzeko burdineko gerriko ezaguna sortu.
Condor Legio alemaniarraren eta unitate italiarren
laguntzarekin artilleria bidezko erasoak ( Otxandio, Durango ,
Gernika...) Davila jenerala buru zela burdinazko gerrikoari eraso zioten.
- Alejandro Goikoetxearen laguntza izan nazionalek,
planoak eman zizkienez gune ahul guztiak primeran ezagutzen zituena,.
NAZIONALEK BILBON SARTU ekainean.
Euskal armadaren zati handi bat ( batailoi nazionalistek
osatuta ) tropa italiarren aurrean errenditu zen Santoñan.
- Alderdi ezkertiarrak aurrera egin . Gijon hartu arte.
• Nazionalisten esku. Agirre lehendakariaren euskal gobernua
erbestera joan zen ( Frantzia )


IRUZKINA EGITEKO


4. ERREPUBLIKARRAK
4.1 Politikaren bilakaera.
•Gobernuaren botere zentralaren sendotasun eskasa eta
erasoa pairatu behar.
- Beorlegi koronelaren gidaritzapean Irun hartu, eta Frantziarekin muga itxi .
- Azkenik, Gipuzkoa Mola jeneralaren esku eta tropek Bizkaian.Aurrera egin.
.
.armadako-aginte- batasun ezak:PORROTA
• Anarkistek, komunistak gerra irabaztearekin Iraultza sortu.
Quirogak dimisioa aurkeztu. Martinez Barriok ordezkatu.
Altxamendua jeneralarekin baina elkarrizketak porrot.
Giralek gobernu ezkertiar moderatua sortu. mendebaldeko demok. Babesa bilatu
•Iraultzak,sortu zirenez bere aginpidea eta laguntza.
_1936 tik Aurrera, Francisco Largo Caballero zuzendu.
- Euskal nazionalistek eta nazionalista katalanek osatu
zuten.
Euskal nazionalistek eta nazionalista katalanek osatu zuten.
Euskadiko Autonomia Estatutua onetsi.
.Aldaketa politikoak
Estatu kontrola ezarri militarrei. Herri armada sortu.
-Gobernua Valentziara eraman.
-Gobernuaren krisia Negrin gobernu buru berria.
Anarkistek alde batera utzi eta errepublikanoak batzen saiatu
Terueleko gudua , Ebroko gudua I gerraren ezbehar ,etengabeak)
gobernua Bartzelonan finkatzea.
• Madrilen baldintzarik gabeko errendizioa sinatu.
Eta gatazkak zirela eta Espainia ustea erabaki. (1 abril del 1939 )
5. ALDERDI NAZIONALA(laburtu)
..Botere guztiak Francisco Franco jeneralaren inguruan.
a ) Batzar militarra
•Nazionalen buru Defentsa Nazionalaren Batzarra.
• Batzar militarra sortu ( franko militarra buru ) .
• Franco jenerala izendatu Estatuko Gobernu buru eta
Armadako Txit Jenerala.

• B)Estatuaren Batzar Teknikoa
• Laguntza militarra(teknikarik onenak) eta Frankoren buruzagitza politikoa indartu.
Espainiako Falange Tradizionalista JONSena
• Alderdi bakarrean Franko agintari bakarra arrakasta handiak.
c) Frankoren lehen gobernua
1938ko urtarrilean estatu totalitario
Botere legegilea eta betearazlea . Francoren esku.
besteak ezabatu behar.
-.Hainbat printzipiotan oinarrituta:
- Katolizismo kontserbadorean eta tradizio pentsamenduan.
• Errepublikaren lege erreformistan deuseztatzea zen helburua.
• Estatu totalitarioen laguntza : elikagaiak, arropa...

5.2) Alderdi sozialak eta kulturalak
b ) Eliza
Euskal apaizteria izan ezik . Besteak alderdi nazionalaren alde
jarri
Bertan altxamenduak justifikatzen ziren.
Egoera pribilegiatua zuten.
•Hezkuntza erreforma :
- irakasleak trebatu , testuak zentsuratu eta hezkuntza mistoa
galarazi.Irakaskuntza pribatua eta erlijiosoa bultzatzea
• Eliza, armada eta falangea obedientziaren eta betebeharren defentsa ziren.
Emakumeen sailak eta emazte-rola betetzera bideratu zuen.
(Ezin zuten ondasunik izan )

domingo, 8 de abril de 2012

HERRIBEHERA-BENITO LERTXUNDI-EUSKAL HERRIA FRANKISMOAREN OPOSIZIOA

EUSKAL HERRIAN EUSKARAZ-FRANKISMOAREN OPOSIZIOA EUSKAL HERRIAN

GERRA ZIBILA EUSKAL HERRIAN

GERRA ZIBILA EUSKAL HERRIAN

http://www.eitb.tv/eu/#/bideoa/1334933445001

GERRA ZIBILA EUSKAL HERRIAN

2 BATXILERGOA:GERRA ZIBILA ETA FRANCOREN ERREPRESIOA

http://www.eitb.tv/es/#/video/938709365001

GERRA ZIBILA EUSKAL HERRIAN

http://www.eitb.tv/eu/#/bideoa/1334933445001

GERRA ZIBILA EUSKAL HERRIAN

GERRA ZIBILA EUSKAL HERRIAN

GERRA ZIBILA EUSKAL HERRIAN

GERRA ZIBILA EUSKAL HERRIAN

GERRA ZIBILA EUSKAL HERRIAN

EUSKO GUDARIAK-GERRA ZIBILA EUSKAL HERRIAN