lunes, 23 de septiembre de 2013
viernes, 20 de septiembre de 2013
4DBH 1 GAIA-ILUSTRAZIOA-EUSKAL HERRIA
8.2 GIZARTE GATAZKAK EUSKAL HERRIAN
1-1717KO MATXINADA
-Felipe V.ak ADUANAK KOSTALDERA eraman->produktuen kostuak garestitu
->muga zerga handiak
-protestak Bizkaian eta Gipuzkoan
-erregeak artilearen merkatalgoa SANTANDERrera
-MATXINATU->BIZKAIAN nagusiki
-Pragmatika atzera bota
2-1765 MATXINADA
-Erregeak ZEREALEN ZIRKULAZIO ASKEKO PRAGMATIKA(LEGEA)eman
-espekulazio handia->produktua monopolizatu eta prezioak igo
-kaltetuenak matxinatu-> HERRIA ESPEKULADOREEN AURKA->BIZKAIA,GIPUZKOA
8.1 GIZARTEA ETA EKONOMIA XVIII.mendean
1-1717KO MATXINADA
-Felipe V.ak ADUANAK KOSTALDERA eraman->produktuen kostuak garestitu
->muga zerga handiak
-protestak Bizkaian eta Gipuzkoan
-erregeak artilearen merkatalgoa SANTANDERrera
-MATXINATU->BIZKAIAN nagusiki
-Pragmatika atzera bota
2-1765 MATXINADA
-Erregeak ZEREALEN ZIRKULAZIO ASKEKO PRAGMATIKA(LEGEA)eman
-espekulazio handia->produktua monopolizatu eta prezioak igo
-kaltetuenak matxinatu-> HERRIA ESPEKULADOREEN AURKA->BIZKAIA,GIPUZKOA
8.1 GIZARTEA ETA EKONOMIA XVIII.mendean
BIZTANLERIA
|
NEKAZARITZA
|
METALURGIA
|
MERKATARITZA
|
-Hazi
-Homogeneoa ez
-Bizkaia gehien
|
-Hazkundea
-Produktuak:
artoa,ardoa
-Lur berriak agortu
-Arrantzaleak sardinak
Arrantzatu.
|
-Mearen esportazioa suspertu
-Burdinolak suspertu
|
-Lehenagoko
bideak suspertu
-Urduña-Meseta bide
Berria egin
-Bilboko portua sortu
-Arrain instalazio berriak eraiki
|
3DBH 1GAIAREN AZTERKETA:MUNDUKO GEOGRAFIA FISIKOA
3 DBHKO GALDERA POSIBLEAK-
1-EUROPAKO MAPA POLITIKOA
2-KLIMA EKUATORIALAREN KOADROA
3-KLIMA TROPIKALEN KOADROA
4-BASAMORTUKO KLIMEN KOADROA
5-KLIMA OZEANIKOAREN KOADROA
6-KLIMA KONTINENTALAREN KOADROA
7-KLIMA MEDITERRANEOAREN KOADROA
8-KLIMA POLARRAREN KOADROA
9-MENDIKO KLIMAREN KOADROA
10-Denbora ematen badigu: 42.orr.
5 Erreparatu argazkiari, egin ikasi duzunari buruzko gogoeta, eta erantzun galderei:
- Berezko nolako paisaia adierazten du? Zergatik?
- Zein dira Lurreko eskualde horretako klimaren ezaugarriak?
- Bestelako zer klima eta paisaia natural ageri dira Lurreko zona termiko horretan?
1-EUROPAKO MAPA POLITIKOA
2-KLIMA EKUATORIALAREN KOADROA
3-KLIMA TROPIKALEN KOADROA
4-BASAMORTUKO KLIMEN KOADROA
5-KLIMA OZEANIKOAREN KOADROA
6-KLIMA KONTINENTALAREN KOADROA
7-KLIMA MEDITERRANEOAREN KOADROA
8-KLIMA POLARRAREN KOADROA
9-MENDIKO KLIMAREN KOADROA
10-Denbora ematen badigu: 42.orr.
5 Erreparatu argazkiari, egin ikasi duzunari buruzko gogoeta, eta erantzun galderei:
- Berezko nolako paisaia adierazten du? Zergatik?
- Zein dira Lurreko eskualde horretako klimaren ezaugarriak?
- Bestelako zer klima eta paisaia natural ageri dira Lurreko zona termiko horretan?
4 DBHko 1GAIAREN AZTERKETA -ILUSTRAZIOA
AZTERKETAREN GALDERA POSIBLEAK 4A ETA 4 B 2013-14
1-ERREGIMEN ZAHARREKO KOADROA:
EKONOMIA,GIZARTEA,POLITIKA,KULTURA
2-8 ATALEKO EUSKAL HERRIKO EKONOMIAREN KOADROA:
NEKAZARITZA,INDUSTRIA EDO MERKATARITZA
3-8 ATALEKO EUSKAL HERRIKO MATXINADEN KOADROA:
1717KO MATXINADA
1765KO MATXINADA
4-ARTEKO FITXA BAT :LA MADELEINE, ARKITEKTURA
PAULINA BONAPARTE, ESKULTURA
HORAZIOEN ZINA , PINTURA
5-ARIKETAK:24.ORR. 1-3
30.ORR. 2-3
1-ERREGIMEN ZAHARREKO KOADROA:
EKONOMIA,GIZARTEA,POLITIKA,KULTURA
2-8 ATALEKO EUSKAL HERRIKO EKONOMIAREN KOADROA:
NEKAZARITZA,INDUSTRIA EDO MERKATARITZA
3-8 ATALEKO EUSKAL HERRIKO MATXINADEN KOADROA:
1717KO MATXINADA
1765KO MATXINADA
4-ARTEKO FITXA BAT :LA MADELEINE, ARKITEKTURA
PAULINA BONAPARTE, ESKULTURA
HORAZIOEN ZINA , PINTURA
5-ARIKETAK:24.ORR. 1-3
1 Epigrafeko edukiak irakurri ondoren, definitu honako kontzeptu hauek: Antzinako Erregimen, Argien mende, lIustrazio, arrazoi eta Entziklopedia.
3 Zure ustez, lIustrazioaren zein ezaugarri daude indarrean gaur egun?
30.ORR. 2-3
2 Lotu honako pertsonaia edo ekonomia-neurri hauek merkantilis- moarekin, fisiokraziarekin edo liberalismo ekonomikoarekin: Adam Smith, estatuaren manufakturak, eskaintza eta eskaria, Francois Quesnay, koloniak lortzea.
3 Irakurri agiriak, eta azaldu fisiokraziaren eta liberalismo ekonomikoaren printzipioak.
2 BATX. 5GAIA-LIBERALISMOAREN EZARPENA ESPAINIAN TEORIA
5GAIA-LIBERALISMOAREN EZARPENA ESPAINIAN
Liberalismoaren ezaugarri nagusiak-LIBERALISMOA EZ
DATOR LIBURUAN ETA KOPIATU.
Noiz
–
XVIII.
mende bukaeran hasi bazen ere (Locke, Montesquieu, Rousseau), XIX eta XX.ean
garatu zen. XX.aren bigarren zatian berriro azaldu zen, Neoliberalismo izenaz.
Oinarriak
–
Burgesia eta kapitalismo inguruan sortu zen.
Politikan
–
Herritarren
ordezkaritza politikoarekin konstituzioak egitea eta aginte
betearazlea, legegilea eta epaitzekoa kontrolatzea eta banatzea
–
Norbanakotasuna
azken muturreraino errespetatu behar da.
–
Gizakiaren
zenbait eskubide ukiezina da: jabego pribatua, adierazpen espresioa...
–
Geldiezina
den garapen batean sinesten du.
–
Estatuak
ez du parte hartu behar ekonomian. 1929ko krisiaren ondorioz puntu hau aldatu
egin zuten eta Estatuak aktiboki hartu zuen parte.
–
Arrazionalismoa:
Elizarekiko harremanetan botere banaketa proposatzen du.
Ekonomian
ASKATASUN EKONOMIKOA:
–
Kapitalismoaren
oinarriez teorizatzen du. Kapitalismoa ezartzeko Antzinako Erregimenaren traba
sozial, ekonomiko eta politikoak kentzea beharrezkoa zen
Oinarriak
–
Norbanakoaren
askatasuna
–
Jabego
pribatua
–
Produkzio
eta merkatuaren gaineko iniziatiba eta kontrola
Adam
Smith eta bere “lege naturala”.
–
Estatuak
kanpo defentsaz, obra publikoaz edo produktiboak ez ziren sektoreaz bakarrik
arduratuko ziren. Ez ekonomiaz.
–
Gerora
Smithen teoriak zuzenduak izango ziren eta, gainera, marxisten hausnarketak
ekarriko zituen.
–
Liberalismo
ekonomikoa
–
Doktrina
eta praktika honen arabera, ekonomia lege natural batzuen arabera dabil eta
lege natural horiei eurena egiten utzi behar zaie. Lege naturalak honakoak
ziren: gizabanakoaren eta enpresaren askatasuna, trukeak egiteko askatasuna,
e.a.
–
Liberalismo
ekonomikoa estatuak ekonomian parte hartzearen aurka dago.
–
Adam
Smithek eman zuen teoria eta XIX. mendean jarri zen praktikan, Britainia
Handiko ekonomian batez ere; politika honek mesede egin zion indartsuena zen
estatu horretako ekonomiari.
–
Gobernu
progresista bi ezberdinak nekazaritzako
lurren jabetza aldatu zuten.
koro Irastorzatik hartua zati hau.
•
1.1 Maria Kristinaren erreginaordetza 1833-39
•
Maria
Kristina izan zen erreginaorde 1840arte. Karlistaldia eta liberalismo aren
barruko ideologien zatiketa gertatu zen.
•
a.Errege Estatutuaren garaiko gobernu moderatua 1833-35
•
Maria
Kristinak gobernu kontserbadorea osatu zuen.
•
Presio
handia egin zuten eta joera moderatuagoko kabinetea izendatu zuen.
•
Zeregin
nagusia Errege Estatutua idaztea izan zen (1834).
•
b.Progresisten goraldia (1835-36/36-37)
•
Liberal
progresistek matxinadak sustatu zituzten. Lege iraultzaile batzuk ezarri
zituen: jauntxoen erregimena ezereztea,
hamarrenak desagertzea ...
•
c.Mendizabalen desamortizazioa (1835-1837)
•
Elizaren
ondasunen desamortizazioa Mendizabalen gidaritzapean egin zen.
•
Desamortizazioa:
estatuaren jabetza bihurtzea. Salmentari esker, handitu ziren Ogasunaren diru
sarrerak. Nekazariak liberalismoaren aurka jarri ziren.
•
d.1837ko konstituzioa
•
Konstituzio
progresista berria nazioaren subiranotasunaren printzipio liberala finkatu
zituen. Aginte banaketa zehaztu eta eskubide indibidualak aitortu zituen.
Gizonezkoen sufragio zentsatarioa.
•
e.Moderatuen itzulera
•
1837ko
hauteskundeetan, moderatuek irabazi zuten. 1837ko Konstituzioak indarrean
jarraitu zuen baina legei mugak jartzen saiatu ziren.
•
1840an,
udalen legea eman zuten.
1839ko urrian legea eman zuten, bertan foruak mantentzen dira baina
konstituzioari egokituta. Foru pasea deuseztatu.
•
2.Esparteroren erregeordetza (1840-1843)
•
Progresistek,
hirietan indarra egiten zuten erreformak indargabetzeko eta matxinada sortu zen.
•
Aginte
autoritarioak oposizioa indartu.
•
Espartero
jeneralak abdikatu zuen 1843ko urrian.
2.lsabel II.aren erreginaldia
•
Isabel
II.aren erreginaldian (1843-1868) finkatuta geratu zen Estatu liberala.
•
2.1.Hamarraldi moderatua
•
Lehenengo
hamar urtetan, moderatuak egon ziren agintean.
•
a. Gobernu moderatua sendotzea
n
1845ko
Konstituzio berria eman
zen:
•
Subiranotasuna
erregearen eta Gorteen esku zegoen.
•
Erregeari
ahalmen gehiago
•
Boterearen
arteko elkarlana
•
Gizonezkoen
oso sufragio zentsatarioa, murrizketaren bidez.
•
Ogasunari,
erreforma sakona egin eta
zuzeneko zerga ezarri zen .
•
Udalen
Lege berri zentralista
onartu zen.
•
Irakaskuntza
zentralizatu zen eta
euskaraz ikastea debekatu zen.
•
Konkordatua:Vatikanoak bere ondasun guztiak
desamortizatzea onartu zuen. Estatuak bere gain hartu zuen apaizteria
mantentzeko ardura eta elizak eskumenak berreskuratu zituen irakaskuntzan.
•
Prentsari
zentsura ezarri,
•
Guardia
Zibila sortu eta egitura
militarra ezarri.
n
b.Moderatuen kontrako oposizioa
–
Gobernuaren
jarrera errepresiboa ikusita,
oposizioak indarkeriaren bideari ekin zion, Alderdi Demokrata sortuz.
–
Bigarren
karlistaldia gertatu zen, bereziki Katalunian. Narvaezek iraultzaileak eta
atzerakoiak, gogor zapaldu zituen.
2.2.Biurteko
progresista
•
Matxinada
antolatu zuen. Iraultza mugimenduekin ados zeuden progresistek, demokratek eta
errepublikanoek. Zenbait hiritan Batzorde iraultzaileak eratu.
•
a. Gobernu progresistaren egonkortasunik eza
•
Erregimenaren
aldaketak egiten hasi
ziren:
•
Prentsa
askatasunari mugak kendu.
•
Hauteskunde sistema jarri zuten indarrean berriz.
•
Gizonezko
gehiagok izan zuten politikan parte hartzeko eskubidea.
•
Biurteko
progresistan, Lehen langile grebak egon ziren.
b.Erreforma
progresistak
•
1856ko Konstituzioa idatzi zuten, eta "non nata" izena jarri zioten. Oinarri hauek zituen:
1856ko Konstituzioa idatzi zuten, eta "non nata" izena jarri zioten. Oinarri hauek zituen:
•
Nazioaren
subiranotasuna
•
Botere
banaketa zorrotza
•
Kongresua
eta Senatua hautatzeko sistema
•
Gizonezkoen
sufragio zentsatarioari jarraitu
•
Erlijio
batzuk praktikatzeko askatasuna.
•
Madoz Ogasun ministroak desamortizaziorako lege bat sustatu zuen. Lege hark
ondasun zibilei eragin zien.
•
Finantza
sistema zabaldu eta
atzerriko kapitala erakarri.
•
Ogasunaren
diru sarrerak handitzea eta industriaren garapena sustatzea bilatu.
•
Trenbidearen
legea
2.3 .Moderantismoaren itzulera
•
1856
eta 1868 bitartean, 1845eko Konstituzioa ezarri zen indarrean.
•
1858
eta 1863 artean, Batasun Liberala alderdi zentrista berriak kontrolatu
zuen gobernua.
•
Moderatuek
berreskuratu zuten agintea, eta politikan egongaiztasuna nagusitu zen.
•
Europan
krisi ekonomikoak eragina
izan zuen: egoera politiko eta sozial liskartsu gehiago.
•
Militarrek
ospe handia hartu zuten.
Gogor zapaldu zituzten erregimenaren kontrako gizarte protestak.
•
Progresistak,
demokratak, errepublikazaleak eta Batasun Liberalekoak, Isabelen erregimena
erorarazi nahi zuten.
•
Ostendeko
Ituna sinatu
3.Seiurteko demokratikoa
•
1868ko
La Gloriosa
izeneko iraultzarekin, liberalismo demokratikoa ezarri zen Espainian, eta
1874.urtera arte iraun zuen.
3.1.1868ko
iraultza
•
Iraultza
hasi zen progresistak, demokratak, errepublikanoak eta unionistak matxinatu
zirenean.
• Isabel II.ak herrialdetik alde egin behar
izan zuen.
• a. Gobernu iraultzailea
•
•
Behin-behineko
gobernu iraultzaileak neurri batzuk bultzatu zituen:
•
Inprimatzeko,
biltzeko, elkartzeko eta irakasteko askatasuna.
•
Gizonezkoentzako
sufragio unibertsala ezarri.
•
Gorte
Konstituziogileak bildu.
•
Hauteskundeetan progresistak, unionistak eta
demokraten talde monarkikoa izan ziren garaile eta Konstituzio berria eman
zuten 1869an. Oinarriak:
•
Monarkia
demokratikoa.
•
Nazio
subiranotasuna.
•
Gurtza
askatasuna.
•
Gizonezkoen
sufragio unibertsala.
•
Pezeta
ezarri zen diru unitate gisa.
• b.Barne liskarrak
•
•
Errege aukeratu zuten, Amadeo Savoiakoa.
•
Gobernu
iraultzaileek erreforma asko proposatu arren, ezinegon handia zegoen:
•
Errepublikanoek
matxinadak antolatzen jarraitu
zuten. Hitzarmen federala sinatu. Era berean, nekazari asko matxinatu
ziren Espainiaren hegoaldean.
•
Matxinada hasi Kubako eta Puerto Ricoko
kolonietan.
•
Karlistek arma bidezko eraso gehiago egin zituzten.
•
3.2.Amadeo Savoiakoaren erregealdia
(1871-1873)
•
•
Amadeo
Savoiakoak tronua hartu
zuen, ezin zion aurre egin erregimenaren kontrako oposizioaren indarrari.
•
Politikan
gero eta zailtasun gehiago.
•
3.4.Lehen Errepublika
(1873-1874)
•
•
Definizioa: Errepublika da Estatu burua
hauteskundeen bidez hautatzen dena.
•
Erregeak
abdikatu ondoren, Errepublika aldarrikatu zuten.
•
a.Errepublika
federala
•
•
Kontserbadoreak,
zentristak eta sozialistak zatitu ziren.
•
1873an
Konstituzio federalerako egitasmo bat aurkeztu zuten; subiranotasuna herriak zuela ziren.
•
Elizaren
eta Estatuaren arteko zatiketa gertatu zen.
•
Deszentralizazioaren bidean, autonomia handia aitortzen
zien probintziei.
•
Arazoak:
•
Errepublikazaleen
arteko zatiketa.
•
Muturreko
errepublikazaleak kantoi edo eskualde libre.
•
Langile
anarkistak greba orokorrak egin zituzten.
•
Gerra
Karlista zabaltzen ari zen.
•
Pi
i Margallek dimisioa eman
behar izan zuen 1873an.
•
b.Errepublika
unitarioa
•
•
Fronte
karlistaren aurrerapenari eta kantonalismoaren zabalkundeari aurre egiteko, errepresio
gogorra erabili zuen.
•
Manuel
Paviak estatu kolpea eman zuen.
•
Alfontso
XII.aren alde jarri ziren gizarteko eta politikako sektore asko, apaizteria, armada eta
kontserbadoreak.
•
1874ko
abenduan matxinatu egin
ziren .
•
1874an
Espainiako errege izendatu zuten eta Errestaurazioaren garai historikoa hasi
zen.
•
•
•
Suscribirse a:
Entradas (Atom)