7. TESTUA. 1876KO KONSTITUZIOA
(1876-06-30)
Alfonso XII.a,
jainkoaren graziaz Espainiako errege konstituzionala denak, honako hau ikusi eta ulertzen duzuen
guztioi jakinarazten dizue: gaur egun
bildutako Erresumako Gorteekin batera eta
haiekin bat etorriz, honako hau agindu
eta berretsi dugula:
Espainiako Monarkiaren
Konstituzioa
11. art. Erlijio
Katoliko, Apostoliko eta Erromatarra da estatukoa.
Nazioak kultuari eta bere ministroei
eutsi behar die.
Espainiako lurraldean inor ezingo da eragotzi
ez bere iritzi erlijiosoengatik
ez bere kultua praktikatzeagatik, baldin eta kristau moralari zor zaion errespetua gordetzen bazaio.
Ez dira baimenduko, ordea, estatuko
erlijioarenak ez diren jende aurreko beste
zeremonia eta adierazpenak. (...)
13. art. Espainiar orok du eskubidea:
Bere iritzi eta
ideiak askatasunez adierazteko, ahoz, idatziz, inprimaketaz edo antzeko beste prozedura batez baliatuz
eta aurretiko zentsurari lotu gabe.Bakean biltzeko.
Giza bizitzako xedeetarako elkartzeko
(…).
18. art. Legeak
egiteko ahalmena Gorteek eta Erregeak dute.
19. art. Gorteak
ahalmen bereko bi gorputz legegilekidek osatzen
dituzte:Senatuak eta Diputatuen Kongresuak.
20. art. Senatua
norberaren eskubideko senatariek osatzen dute; Koroak izendatutako biziarteko senatariek; estatuko
korporazioek eta zergapeko handiek
hautatutako senatariek (…).
28. art. Legeak finkatzen duen
metodoaren bitartez hautatu eta
berrautatu ahal izango dira diputatuak (...).
50. art. Erregeak
du legeak betearazteko ahalmena (…)
75. art. Monarkia
osoan zehar kode berberek aginduko dute,
zirkunstantzia jakin batzuen ondorioz
legeek xedatzen dituzten aldaketei kalterik
egin gabe. Epaiketa arrunt, zibil eta kriminaletan foru bakarra ezarriko da espainiar guztientzat (...)
Madrilen, 1876ko ekainaren 30ean.
TESTU IRUZKINA
Aldez aurreko urratsak
Zenbatu testuko lerroak eta idatzi orrialdearen
ertzetan.
Irakurri arretaz testua bi alditan: lehenbizi,
irakurri testua osorik eta azkar, eta azpimarratu informazio ezjakina; bigarren
aldian, irakurri astiro, testua oso-osorik ulertzeko.
Azpimarratu hitz-gakoak eta lehen mailako eta
bigarren mailako ideiak.
a. Testuaren
kokapena (testu mota,egilea, jasotzaileak, garaia):
Historia-idazlanaren
egitura
1. Kokapena
Testu mota
Jatorriaren aldetik:
— Lehen mailako iturria (garai jakin bateko
dokumentua).
— Bigarren mailako iturria: testuak bi motakoak
dira, batetik, historiografikoak (egilea testuan adierazitako gertaeren ondorengoa da, eta
ikertzaile edo dibulgatzaile den aldetik landuko ditu gertaera horiek), eta bestetik,
hemerografikoak (egunkaria edo aldizkaria).
Formaren aldetik:
— Zirkunstantziala (adierazpen ez instituzionalak,
testuan kontatutako gertaerak bizi dituen
norbaitek egindakoak; lege izaerarik ez duten hitzarmenak; hainbat
motatako idazkiak eta txostenak;
hitzaldiak, aldarrikapenak, prentsako berriak…).
— Juridikoa (legeak, lege dekretuak, dekretuak,
ministro agindua, erabakiak, itunak, notario
idazkiak, kontratuak, erakunde adierazpenak…).
— Testigantza testua (oroitzapenen eta
autobiografien zatiak, egileak berak bizitako gertaeren kontaketak, gutun eta idatzi pertsonalak,
egunkaria, ohar pribatuak…).
— Literarioa (urte liburuak, genealogiak,
gesta-kantak, kronikak, istorioak, epopeiak, ipuinak,biografiak, iritzi
artikuluak, saiakerak, prentsa iruzkinak, literatura-lanetako zatiak…).
— Dokumentala (erroldak, katastroak, grafikoak,
prezioen zerrendak, mapak, planoak, kartelak…).
Edukiaren aldetik: politikoa, ekonomikoa, soziala, kulturala,
erlijiozkoa…
Egilea. Bakarra, taldea, ezezaguna, jatorria aginte
publikoan eta pertsona pribatuetan duena.
Data eta tokia. Espazio-denboraren testuingurua.
Hartzailea. Publikoa edo pribatua.
Asmoa. Idazlanaren helburua.
b. Testuaren
analisia: testuaren oinarrizko ideiak
nabarmentzea:
2. Azterketa
Lexikoa
Azaldu hitzak, datuak, erakunde aipamenak,
zehar-esanak, oinarrizko kontzeptuak, pertsonen izen bereziak, leku geografikoak, datak, zuzenbide
adierazpenak, hitz teknikoak, atzerriko hizkuntzetan dauden hitzak, zaharkitutako arkaismoak…
(azterketa literala).
Hitzak
:Konstituzioa,gorteak,monarkia konstituzionala,Alfonso XII.a.
Ideia nagusia eta bigarren mailako ideiak
Aipatu egileak edo egileek adierazitako ideia nagusia –edo nagusiak– .
Idatzi ideia horiek behar bezala
antolatuta, garrantziaren arabera ordenan jarrita
(ideia nagusi bat –testuaren gakoa dena–eta ideia hori osatzen duten bigarren
mailakoak), eta adierazi aipamen zehatzak eta horien arteko loturak.
c. Testuinguruan jartzea: testua bere
prozesu historikoan ezartzea:
3. Testuingurua
TESTUINGURUA JARTZEA:
ZERGATIAK
1-Nor izan zen
erregea garai honetan? Nola eskuratu zuen boterea?
2-Nola deitzen da epealdi hau?
3-Zein da liberalismoaren helburua garai honetan?
4-Zein da bukatzen den erregimena eta hasten den berria?Nork
bultzatzen du errege berria etortzea eta zein a bere partidua?
Nongo eredua
hartzen du konstituzio honetarako?
.
TESTUAREN GARAIA
5-Non biltzen dira eta zein da diputatuen joera politiko nagusia?
6-Zein da
ezartzen duten ideologia politiko hura eta adierazi bere ezaugarriak.
7-Zeintzuk dira konstituzioaren ezaugarriak?
8-Zer gertatzen da sufragio sistemarekin?
Partidu guztiak
aukera berdinak dituzte hauteskundeetan?
9-Zeintzuk dira aldi berean ematen diren gertaerak?
ONDORIOAK
10-Nor izango da erreginaordea erregea hiltzean?
11-Zer suertatzen da txandaketa sistemarekin?
12-Zein ondorengo erregea?
13-Nola bukatu zen garai hau?
d- TESTUAREN GARRANTZI HISTORIKOA:. Testuaren garrantzia: kokatzen
den aldi historikoa ulertzeko, testu
horrek duen garrantzia adieraztea:
Zein garaiari ematen dio hasiera dokumentu honek?
No hay comentarios:
Publicar un comentario