2
GAIA INDUSTRIA IRAULTZAREN ARIKETAK
1.
Britainia Handiko nekazaritza-aldaketak
1.1. Gertaera berari
buruzko bi ikuspegi
A. Ustiapen komunala
«Lurrik gabeko
nekazariak abereak elikatzeko lur komunalak edukitzeko eskubide barik utzi nahi dira. Eskubide
horrek abereak loditzeko eta merkatuan
prezio onean saltzeko aukera ematen du; eta, salmentan irabazitakoarekin, nekazariek negu osoan mantendu ahal izaten dute
familia.
Lur komunalak hesituz
gero, landa-ingurua biztanlerik
gabe geldituko da; izan ere, lanik ez badago, jendeak industria-hirietara emigratuko du.Bertan, ehungintzako edo forjako lanaren
ezaugarriek urritu egingo dute nekazarien
indarra, eta, horrela, semealaba
gutxiago izango dituzte; horrek, gainera, Jainkoaren legeak bete behar
izatearen funtsezko printzipioa ahaztea ere eragin dezake».
Middlesex-eko lur
komunolok erobiltzeko eskubideo duten pertsonek eta jabe txikiek 1 779an
egindako eskabidea.
B. Ustiapen pribatua
«Lur komunalak hesitzearen
alde onak asko dira: lur lehorrak
hezeetatik banatzea, lur horiek lehortzea, agortutakoak ongarriztatzea, eta,
horrela, laboraturiko azalera handiagotzea (.. .).
Lurren antolamendu berriak arraza hobeko abereak hazteko aukera emango luke. Abere taldeak esparrutan sartuta, abere gehiago hazi ahal
izango litzateke, janari kantitate
berarekin (.. .); gainera, kalitate
hobeko okela helduko litzateke merkatuetara, eta prezioak nabarmen egingo luke behera
(.. .).
Ez da lan-faltarik
egongo: hobiak egin, hesiak
altxatu, zuhaitzak sartu eta halako gauzak egin behar dira. Landako eskulangileak ez dira geldi
egongo, eurentzat lan handia egongo baita: fabrikak
egin, bideak zein zubiak egin (. .).
Laneko sistema berriei esker, biztanle kopuru handiagoa elikatu ahal izango da.
MDDLETON, J.: View of
the agriculture of Middlesex. 1778.
Laneko gidoia
.Laburbildu dokumentuen edukia.
• Resumen:
.Konparatu dokumentuok, lur komunalak hesitzearen
inguruko interpretazio politiko desberdina agerian jarrita.
Ustiapen komunala
|
Ustiapen pribatua
|
|
.
.Zer gizarte taldek lortzen ditu hobaririk handienak
politika horretatik?
.Zer aldaketa gertatu da lurraren jabetzan?
1.2 Hesitze legeak eta
gariaren prezioa
Laneko
gidoia
. Lotu gariaren prezioen bilakaera
hesitze-Iegeekin. Adierazi lotura hori zer urtetan ageri den argien.
. Azaldu grafikoak aztertzetik ateratzen den kausa-efektu
lotura.
1.3
Laboreen errotazioa
:
.
Laboreen errotazioaren eskema
Laneko
gidoia
. Azaldu zer desberdintasun dagoen lurra
laboratzeko bi modu horien artean.
. Zer labore mota da onena? Azaldu erantzuna.
•
. Bilatu Ingalaterrako nekazaritzan izandako aldaketei
buruzko informazioa.
64.orr.
Historiako lantegia: dokumentuekin lan egin
2.4 Irundako gaien fabrikak
Oihalgintzako
fabrika bateko nabe honetan, oihalak sortzeko prozesuaren fase desberdinak
ikusten dira.
Laneko gidoia
Zer
eragin izan zuen anezka mekanikoaren, iruteko makinen eta ehungailu
mekanikoaren sorrerak 1700-1785 bitarteko iruleen artean?
Nork sortu zituen oihalgintzako
produkzioa aldatu zuten asmakizunak? Bilatu informazioa unitate honetan.
• Asmakizunen sortzaileak:
a)
Anexa hegalaria : J. Kay (1733).
b)
Spinning jenny: J. Hargreaves (1765).
c)
Water frame: R. Arkwright (1769).
d) Ehundegi mekanikoa.: E.
Cartwright (1785).
Zer
adierazten du eszenak? Deskribatu nabea, makinak, materialak eta
langileen lana.
Zer izen dauka produkzio mota
honek eta zertan bereiz ten da eskulangintzako produkziotik?
• Factory system.
2.5 Ingalaterrako manufakturak
«Herri honetan manufakturek
izandako hazkunde azkarra eta ikusgarria ezaguna da mundu osoan, eta hazkunde
horrek geure errentan eta nazioaren indarrean izan dituen ondorioak ere
ezagunak dira (...); izan ere, muturreraino eraman da lanoren banaketoren
printzipioa, zientzia-ikerketaren eta berrikuntza teknikoaren baliabide guztiak
erabiliz (…); halaber, oraingo manufakturak hobetu eta manufaktura berriak
sortu dira; aldi berean, merkatu berriak ireki ditugu, geure industriako eta
merkataritzako produktuak bertan sartzeko.
Baliabide horiek erabilita eta,
(batez ere Batzordeak errepikatu egin behar du), makineriak kalitatea hobetzean
eta esportazioko produktuen prezioa merkatzean izandako ondorioen eraginez (...), geure ·merkataritzak eta geure
manufakturek kalkulurik baikorrenetatik gorako hazkundea izan dute( ··· )».
Batzordeak Ingalaterrako
artilezko manufakturen egoerari buruz emondako txostena. 1806.
Laneko gidoia
Zein dira manufaktura ingelesak
haztearen zergatiak eta ondorioak?
•
Hazkundearen zergatiak:empresa
izpiritua,.Baliabideak:lan banaketa ,ikerketa zientifikoa,berrikuntza
teknikoak,beste nazioek bisitatu,merkatuak irekitzea.hazkundearen
ondorioak:produktuen kalitatea hobatu,fabrikazioa merketu.
Zer eragin izan zuen mekanizazioak ekonomiaren hazkundean?
.Produkzioaren
mekanizazioak gehiago produzitzea
ahalbidetu zuen eta merkeago,ekonomiaren sektore guztietan.
Produkzioaren mekanizazioak
gero eta gehiago alhabidetu zuen eta merkeago,sektore ekonomiko guztien
hazkundean eragin zuen.
Lotu oihalgintzari buruzko dokumentuen edukia eta azaldu mekanizazioak
gizartean eragindako ondorioak.
Mekanizazioaren ondorio
sozialak.langabezia eta baliabide eza.
3. Burdina eta ikatza, industrializazioaren eragileak
3.1 Meatzetako lana
Meatze baten barrua.
Laneko
gidoia
Deskribatu
eszena.klaseko erantzuna.
.Deskribatu.
mailakatutako maila ezberdinak ,eskuko eskileraz igo daitezkeenak.
Erauzteko eta garraiatzeko zer baliabide erabiltzen
zuten meatzariek eta zer baldintzatan egiten zuten lan?
Erauzketa
medioak:pikoa,.Garraioak:burdinezko railen gainean bagonetak.oso baldintza
txarretan lan egiten zuten.
Bilatu Ingalaterrako ikatz-meatzeetan lan egiten zuten emakumeen eta
haurren lanari buruzko informazioa.
Ume eta emakumeen lan
baldintzak meatokietan:umeak meatokietako atetxoak zabaltzen dituzte,aire
korronteak ekiditzen zituztenak,bagonetak
garraiatzeko.Bost-sei urtetik aurrera ,14 orduko lanaldiak
dituzte,emakumeak bezala, burdinezko bagoiak indarrez mugiarazteko galería estutik tarraz.
66.orr.
3.2 Ikatz produkzioa Britania Handian eta Galesen
Laneko
gidoia
.
Identifikatu
dokumentua eta aztertu datuak, gorakadarik handieneko aldiak zein izan ziren
adieraziz.
•• Identifikatu:
•
Gaia.
·
Adierazitako aldia. 1500etik 1889ra.
·
Grafiko mota (lerroa, barra edo
zirkulua). BARRADUN GRAFIKA
·
Erabilitako unitateak (tonak,
milioiak, urteak, ehunekoak, milakoak, etab.). Tonak milaka
·
Analisia:
·
Adierazitako datuak ugaritzeko edo
murrizteko datuak aztertu, baita gehieneko eta gutxieneko purituak ere. XVI-XVII:produkzioaren hazkunde txikia.
XVIII.mendetik 1850erarte.
·
Aldaketen zabalera eta lerroen,
barren edo sektoreen (grafiko zirkularren kasuan) joera egiaztatu. Hazkunde ikaragarria:1850-1900
·
Ikusitako aldaketen zerrenda egin
(gorakada, murriztapena, egonkortzea). Gorakada
handieneko garaia:1889
·
Lorturiko emaitzak interpretatu.
·
Emaitzen zergatia jakiteko eta
horiek azaltzeko, garaiko testuinguru historikoari
buruzko informazioa ere behar da.
buruzko informazioa ere behar da.
·
Lorturiko emaitzei buruzko iritzia
eman daiteke.
·
Ondorioak idatzi (azterketaren eta
interpretazioaren laburpena). :Lurrun
makinaren erabilerak eta industria siderurgikoak ,altzairua egiteko ikatza
erabiltzen zuela,ikatz kopuru handia behar izan zen.
Zer
ondorio ateratzen dituzu grafikoa aztertu ondoren?
Lurrun
makinaren erabilerak eta altzairugintzako enpresek harrikatza erabiltzen zutela burdina
egiteko,harrikatzaren eskaera handia bultzatu zuten,
3.3 Burdina galdatuaren produkzioa Britania Handian.
Laneko
gidoia
Identifikatu
dokumentua. Zein dira produkzioaren gorakadarik handieneko urteak?
•
Identifikatu:
•
Gaia.
·
Adierazitako aldia. Grafika lineala
·
Grafiko mota (lerroo, barra edo
zirkulua).Britania Handiko burdin
galdatuaren produkzioa
·
Erabilitako unitateak (tonak,
milioiak, urteak, ehunekoak,
milakoak, etab.). Tn milaka.
milakoak, etab.). Tn milaka.
·
Analisia:
·
Adierazitako datuak ugaritzeko edo
murrizteko datuak aztertu, baita gehieneko eta gutxieneko puntuak ere. 1720-1850.aldia
·
Aldaketen zabalera eta lerroen,
barren edo sektoreen (grafiko zirkularren kasuan) joera egiaztatu.
·
Ikusitako aldaketen zerrenda egin
(gorakada, murriztapena, egonkortzea). 1840-1850 gorakadarik handiena
·
Lorturiko emaitzak interpretatu.
·
Emaitzen zergatia jakiteko eta
horiek azaltzeko, garaiko testuinguru historikoari
buruzko informazioa ere behar da.
buruzko informazioa ere behar da.
·
Lorturiko emaitzei buruzko iritzia
eman daiteke.
·
Ondorioak idatzi (azterketaren eta
interpretazioaren laburpena).
Lotu
burdina galdatuaren produkzioaren gorakada horrek adierazitako aldian izandako
erabilerekin.
Produkzioaren
hazkundea:burdinbide-sarea eraiki ,ehungintza industriarako makina-erramientak
beha izatea,lurrun makinaren erabilera,eraikin eta zubien eraikuntza.
Interpretatu esaldi honen esangura: «Burdina industriako ogi bihurtu zen»,
eta arrazoitu erantzuna.
Industrializaziorako
oinarria burdina izan zen.
No hay comentarios:
Publicar un comentario