2 BATX. ARTEAREN HISTORIAKO PROGRAMAZIOA EHU

4. MULTZOA: ARTE ESTILOAK: BILAKAERA HISTORIKOA ETA ESPAZIOEN   ANIZTASUNA 

EZAUGARRI OROKORRAK

Arte klasikoa: Grezia eta Erroma; historian izan duten eragina*. Artea Hispania erromatarrean 

1-Greziar artea.

a-Greziar arkitektura:arkitektura-ordenen eraketa.

-Eraikin funtzezkoenak: tenplua eta antzokia

-Santutegia esparru sakratu gisa: Atenasko Akropolia.

b-Greziar eskultura: ezaugarriak eta bilakaera.

-Aldi arkaikoa: Kouroi eta Korai

-Aldi klasikoa: K.a V.mendea. Delfosen Auriga, Olinpiako Zeusen tenplua.

K.a. V. mendea, Klasizismoaren sorrera: Miron, Argoseko Polikleto eta  Fidias.

K.a IV. mendea: Praxiteles eta Lisipo.

-Aldi helenistikoa eta honek duen eragina erromatar eskulturan:Torso  Belvedere,Samotraciako Victoria, Miloko Venus, Laocoonte, Pergamoko Aldarea

2-a-Erromatar Artea: Testuingurua eta garapen kronologikoa:

Erromatar arkitektura: Arkitekturaren ezaugarri orokorrak: materialak, ordenak eta elementu arkitektoniko nagusienak.

Eraikin zibilak bereziki harturik: antzerkiak, anfiteatroak, zirkoak, termak, merkatuak,basilikak eta etxebizitzak.

Erlijio-eraikinak. Tenpluak: Maison Carrée eta Erromako Panteoia.

Hirigintza eta ingeniaritza-lanak.

b-Erromatar eskultura eta honen ekarpena : erliebea eta erretratua.: Ara pacis, Trajanoren  zutabea.

Eskulturaren eboluzioa enperadoreen erretratuen bidez.

c-Erromatar Pintura: Ezaugarri nagusienak. Pintura Ponpeyatarra bideratutako  eboluzioa.

d-Hispania erromatarren Artea: Meridako Antzerki-aretoa, Segoviako Akueduktua .

Erdi Aroko arte kristaua: ikonografia baten egitura

**. Erromanikoa eta Gotikoa.

Erromanikoa .

Arte erromatar eta erromanikoen artean tarte kronologiko handia dagoenez, atal  honetan(nahiz eta hautaprobako ariketan ez den holakorik sartuko), ikasleek  ondoren aipatzen den oinarrizko formazioa jaso beharko lukete,· Paleokristau-Arteak sortutako ikonografia eta honen presentzia Bizantzio  eta Erdi Aro Goitiar-Artean.

· Goi Erdi Aroan hainbat arte manifestazioetan eman ziren eredu zaharren  Biziraupenak

3-a-Arte Erromanikoa : -Testuingurua eta Mendebaldeko Europan .estilo honen  zabalkundean zer ikusia duten faktoreak . Donejakue bidea kultura eta trukaketaren  ardatza.

-Arkitektura erromanikoa eta honen eraikuntza-elementuak.Erromes-eliza eta  monasterioa. Vezelay-ko Santa Magdalena, Conques-eko Santa Fe, Toulouse-ko Saint  Semin, Compostelako Santiago eta Cluny-ko Abadia.

-Hispainako erresumetan zabaldutako arkitektura erromanikoa:Cardona-ko San  Vicente, Jaca-ko Katedrala, San Juan de la Peña eta Fromista-ko San Martin.

b-Eskultura erromanikoa.- Ezaugarri orokorrak. Eskultura monumentala eta portada  erromanikoa berreskuratzea.Moissac, Conques eta Autun-eko portadak.

-Erresumen  hispanikoen eskultura erromanikoa: Ripoll-eko Monasterioa, Leon-eko San Isidoro eta Compostelako Santiagoko portadak. Silos-eko klaustroa.

-Arkitektura eta eskultura erromanikoa Euskal Herrian: Armentiako San  Prudentzioren Basilika, Estibalizko Andre Mariaren santutegia, Zangozako Santa  Maria errege-eliza.

c-Pintura erromanikoa: Oinarrizko teknika eta ezaugarriak. Taúll-eko eta León San  Isidoro Panteoiako horma-pinturak

4-a-Gotikoaren mendeak.

-Testuingurua. Hiri-gizarte berriaren bidean.

-Arkitektura gotikoa  eta honek dituen eraikuntza-elementuak. Katedrala hiritar kulturaren eredua eta, arte guztiak uztartzearen adibidea. Arkitektura eta eskultura monumentalak. Pariseko Notre-Dame, Chartres, Amiens. Beirate gotikoa: Sainte Chapelle.

-Katedral gotikoak Espainian: Burgos, Leon eta Toledoko katedralak. Palma de  Mallorca-ko  katedrala mediterranear gotikoaren eredua.

b-Pintura gotikoa. -Honen bilakaera. Trecento-ko pintura. Duccio, Giotto eta Simone  Martini.

 -XV. Mendearen pintura flandestarra. Van Eyck anaiak, Roger Van Der  Weyden, Jeronimo Van Aken(Bosco-a).

-Gotikoa Euskal Herrian. Iruñeko katedrala, Gasteizko Santa Maria katedrala,Lekeitioko Andra Mariaren Zeruratzea basilika, Oñatiko San Migel Parrokia .

5-Islamiar artea

a-Testuingurua. Oinarrizko ezaugarriak. Bilakaera. Al-Andaluseko arte islamikoa:

Hispano-musulman artea, Kordobako meskita, Sevillako Giralda, Granadako  Alhambra.

6- Errenazimentua: klasikoak berreskuratzea eta adierazpen-sistema berriak  bilatzea. Italiaren esanahia. Errenazimentua Espainian eta Euskal Herrian.

a-Errenazimentua. tradizio klasikoaren suspermena. Testuingurua. Italia: artearen  erdigunea.

-Quattrocento: Testuingurua. Italiar arkitektura XV. Mendean: Orden klasiko eta  hizkuntza formalaren berreskurapena. Brunelleschi eta Alberti . Eskultura: Ghiberti eta  Florencia-ko Baptisterio ateak. Donatello, Andrea Verrochio. Pintura: errepresentazio  sistema berrien bilaketa. Piero de la Francesca, Massacio, Perugino, Mantegna eta Botticelli.

-Cinquecento: Goi Errenazimentua eta Marienismoko. Testuingurua. Arkitektura eta  urbanismoa.. Bramante, Miguel Angel eta Palladio. Eskultura: Miguel Angel. Pintura.Leonardo da Vinci, Rafael, Miguel Angel eta Tiziano.

-Errenazimentuaren oihartzuna Espainian: Escorialeko monasterioa. Imagineriaren  garrantzia. Grekoa.

-Errenazimentua Euskal Herrian: Oñatiko Unibertsitatea, Eskoriatza-Eskibel jauregia (Vitoria-Gasteiz). Zumaiako San Pedro elizan dagoen erretaula (Juan de. Anchieta)

7-Barrokoa. Sorkuntza-guneak eta Europar aldaerak. Espainiako Barrokoa  Espainako pinturaren ekarpena. Urrezko mendearen figura nagusienak  

-Barrokoaren kontzeptua: Testuingurua. Oinarrizko ezaugarriak. Italia sorkuntzaren  ardatza.

-Hirigintza eta arkitektura: Italia: Maderno, Bernini, Borromini , Francia: Versaillesen  jauregia boterearen adierazpena. Espaina: Madrileko Plaza Nagusia, Salamancako  Plaza Nagusia,Valladolideko Katedral-fatxada, Compostelako Santiago Obradoiro fatxada.

b-Eskultura barrokoa: Oinarrizko ezaugarriak, ikuskera desberdinak. Italiar eskultura  (Bernini) eta Espainar imagineriaren arteko diferentziak (Gregorio Fernández) .

c-Pintura barrokoa: Ezaugarri nagusiak eta joera desberdinak. Italia: Caravaggio eta  Carracci Flandesen eta Holandan Rubens,Vermeer de Delft eta Rembrandt; Espainian  Velazquez, Murillo eta Zurbaran.

d-Barrokoa Euskal Herrian: Loiolako santutegia, Donostiako Koruko Andre Mariaren  basilika, Juan de Mesaren Bergarako Kristoa.

5. MULTZOA: ARTE GARAIKIDEAN BIZIRIK IRAUN DUTENAK ETA EGON DIREN  ALDAKETAK

8- Neoklasizismoa. Erromantizismoa. Errealismoa. Goya

Neoklasizismoaren kontzeptua: Aro garaikidearen hasierako testuinguruan kokaturik.

Arkitektura neoklasiko Ezaugarri nagusiak . Frantzia: La Madeleine eliza (Vignon).

Ingalaterra: Britainiar Museoa (Smirke) Alemania: Bradenburgo Atea  (Langhans).Amerikako Estatu Batuak: Washingtongo Capitolio-a. Espainia: Pradoko  Museoa (Juan de Villanueva)

-Arkitektura eta hirigintza Euskal Herrian. Bilboko Plaza Barria, Vitoria-Gasteizko  Plaza Berria. Donostiako Konstituzio Plaza.

-Eskultura neoklasikoa :Canova.

-Pintura neoklasikoa : Jacques Louis David.

-Erromantizismoa: Kontzeptua eta testuingurua. Pintura erromantikoa: Frantzia: Gericault eta Delacroix. Britainiar paisaia-pintoreak: Turner. Erromantizismo  alemaniarra: Friedrich.

-Errealismoa: Kontzeptu eta testuingurua Pintura errealista:Courbert.

-Goya( bakarrik pintura-obrak, obra grafikorik ez)  .

9- XIX. , XX. eta XXI. mendeetako arkitektura: Material berriak eta espazioaren  ikuskera berria. Hirietako zabalguneetatik joera arkitektoniko berrietara.

Arkitektura eta hirigintza Euskal Herrian

-Arkitekturak giza aldaketen eta eraikuntza-premien arabera. Joera historizista eta  eklektikoak :Britainiar parlamentua (Barry eta Pugin), Brighton-go Errege-pabiloi,(Nash), Pariseko Opera ( Garnier)

-Arkitektura eta material berriak: Eiffel Dorrea eta Londreseko Cristal Palace.

-Funtzionalismoaren hasiera: Chicagoko eskola.

-XIX. Mendearen hirigintza: Pariseko Haussmann

-Arkitektura eta hirigintza Euskal Herrian: Donostiako Artzain Onaren Katedrala eta  Udaletxea. Bizkaiko Diputazio-jauregia, Vitoria-Gasteizko Arte Ederretako museoa.

-Euskal hiri-zabalguneak 

- Arkitektura Modernista:. Gaudi.

-XX. mendearen arkitektura: Martin Gropius, Mies Van der Rohe, Le Corbusier, Frank Lloyd Wright

- Arkitektura XX. mendearen bukaeran eta XXI. mendearen hasieran:Frank Gehry.

-Arkitektura Euskal Herrian: Donostiako Klub Nautikoa, Arantzazuko Santutegia,Guggenheim Bilbao museoa.

10 - Adierazteko eta gauzatzeko sistema tradizionalen haustura: inpresionismotik  XXI. mendeko abangoardietara.

-Joera desberdinen ezaugarri orokorrak:

-Edouard Manet

-Inpresionismoa: Monet, Renoir eta Degas

-Postinpresionismoa Gauguin,Cezanne eta Van Gogh,

-Rodin: eskultura modernoaren hasiera

-Abangoardia historikoak: Espresionismoa (Munch), kubismoa (Picasso), fauvismoa  (Matisse),Futurismoa: (Boccioni ) Abstrakzioa (Kandinsky, Modrian eta Malevich),Marcel Duchamp-en garrantzia. Surrealismoa (Dali),

-Abangoardiako eskultura: Brancusi 

-Estatu Batuetako Espresionismo abstraktua: Action Painting: Jacson Pollock, Color -Field Painting: Mark Rothko

Pop Art: Andy Warhol

Minimalismoa. Donal Judd eta Dan Flavin

-Euskal artea XX. Eta XXI mendeetan

Euskal pintura: Adolfo Guiard,Arteta, Iturrino, Dario Regoyos.

Euskal eskultura: Oteiza, Txillida.