martes, 28 de febrero de 2012

2 BATXIL. Gerra Zibila EHan 1936-7

Gerra Zibila  EHan 1936-7
3.GATAZKA EUSKAL HERRIAN        ,
-3.1 Hainbat indar politiko
- 1336ko hauteskundeetako emaitzak bistan utzi lau euskal  probintzietan hainbat indar eta estrategia politiko zeudela.
-Euskal Herriko eta Nafarra aukera ezberdinak
   -Gipuzk, eta Bizk. gehiengoa Estatutua betetzearen alde.
EAJ-eta Fronte  Popularra osatzen zuten. KOALIZIOKO  GOBERNUAN.   
- Araban  eta Naf. Antzinako karlistak taldea. (ELKARTE TRADIZIONALISTA) .Errepublikazalearen aurka zegoen, eta altxamendu militarraren alde.
 -3.2 Lehen Euskal Gobernua.
-Madrilen, Estatutua negoziatu ahal izan zuen -Madrilen hitzartu zuten Gorte errepublikazaleek.
-Euskal Herriko Behin-Behineko Gobernua osatu zuten (EAJ eta Fronte Popularra) .
-EAJko kidea zen Manuel de lrujo izendatu zuten gobernu errepublikazaleko Justizia ministro.
- 1936ko urriaren 7an, EAJk lehen euskal gobernu autonomoa zuzendu zuen, Jose Antonio Agirre lehendakari zela.
-Lurraldearen bakantzeak autonomia handiarekin jarduteko  aukera txanpon propioa sortu , foru polizia edo ertzaintza /euskal armada edo Euzko Gudarostea deiturikoa.
-Bataloietan antolatuta aginte bakarra ez egoteko
- berezko politika nazioarteko kontaktuei esker. ( Britania Handia eta Frantzia)
-Euskadiko Herri Auzitegia sortu delituak eta gerrarekin loturikoak epaitzeko.
   -Ohikoak ziren hilketak eta estalitako mendekuak saihestu zituen.
             3.3 Gerra  zibilaren aldiak
a) Fronte Gipuzkoarra  uztailetik-urrira 1936
-Erreketeen erasoa :Nafarroatik  Gipuzkoara  : Irun, Tolosa eta Beasain.
-Beorlegi koronelaren gidaritzapean, Irun hartu zuten, eta Frantziarekin zuten muga itxi zuten .
-Errepublikaren  defentsa ezkertiarren esku Defentsa Batzarraren ardurapean baina armak oso ahulak.
-Defentsa Batzarra EAJk , Fronte Popularra eta  CNTk osatzen  zuten.
-     -Gerra antolatzeko eta lurraldea kontrolatzeko.
 -Anarkisten eta nazionalisten arteko eztabaida eta Fronte Gipuzkoarra desegin.
Eta Mola jeneralaren esku geratu zen.
b) Legutianoren aurkako erasoa Legutiano  aurkako erasoa  , Gerraren bigarren aldian, 1936 urritik-1937 martxoraino
-Defentsa Batzarretatik Euskal gobernu edo Jaurlaritza,osatu berrira .
-Agirreren gobernuak  kontseilaritza nagusiak bere gain hartu (Defentsa kontseilaritza) .
-Arerioren tropek Bizkaia inguruan presio handia.
-Legutiano ( Araba  erasotzeko agindua eman zuen. Baina  eustezko erasoak porrot egin. Eta agerian geratu euskal  armadaren gabezia eta matxinatuen nagusitasuna.
c) Bilboren gainbehera
•Hirugarren eta azken aldia. Apiriletik ekainera 1937.
-Eusko Jaurlaritza aginduan eta Bizkaiko lurretara mugatu.
- Hiriburua defendatzeko  burdineko gerriko ezaguna sortu.
•Condor Legio alemaniarraren eta unitate italiarren laguntzarekin artilleria bidezko erasoak ( Otxandio, Durango , Gernika...)
-Davila jenerala buru zela  burdinazko gerrikoari eraso zioten.
-Alejandro Goikoetxearen laguntza izan nazionalek, planoak  eman zizkienez gune
ahul guztiak primeran ezagutzen zituena,.NAZIONALEK BILBON SARTU ekainean  1937an.
-Euskal armadaren zati handi bat  ( batailoi nazionalistek  osatuta ) tropa italiarren aurrean errenditu zen Santoñan.
-Alderdi ezkertiarrak aurrera egin . Gijon hartu arte.
•Nazionalisten esku. Agirre lehendakariaren euskal gobernua  erbestera joan zen ( Frantzia )
 ERREPUBLIKARRAK
4.1 Politikaren bilakaera.
•Gobernuaren botere zentralaren sendotasun eskasa eta erasoa pairatu behar.
- Beorlegi koronelaren gidaritzapean Irun hartu, eta Frantziarekin muga itxi .
- Azkenik, Gipuzkoa Mola jeneralaren esku eta tropek Bizkaian aurrera egin.
.Errepubliokao armadako-aginte- batasun ezak:PORROTA
• Anarkistek, komunistak gerra irabaztearekin Iraultza sortu.
-Quirogak  dimisioa aurkeztu. Martinez Barriok ordezkatu.
-Altxamendua  jeneralarekin baina elkarrizketak porrot.
-Giralek gobernu ezkertiar moderatua sortu. mendebaldeko demok. Babesa bilatu
•Iraultzak,sortu zirenez bere aginpidea eta laguntza.
-1936 tik Aurrera, Francisco Largo Caballero zuzendu.
- Euskal nazionalistek eta nazionalista katalanek osatu  zuten.
-Euskal nazionalistek eta nazionalista katalanek osatu zuten.
-Euskadiko Autonomia Estatutua  onetsi.
.Aldaketa politikoak
-Estatu kontrola ezarri militarrei. Herri armada sortu.
-Gobernua Valentziara eraman.
-Gobernuaren krisia  Negrin  gobernu buru berria.
-Anarkistek alde batera utzi  eta errepublikanoak batzen  saiatu
-Terueleko gudua , Ebroko gudua I gerraren ezbehar ,etengabeak)  gobernua Bartzelonan finkatzea.
• Madrilen baldintzarik gabeko errendizioa  sinatu.
-Eta gatazkak zirela eta Espainia uztea erabaki. (1939ko ApirilaK 1 )
5. ALDERDI NAZIONALA(laburtu)
..Botere guztiak  Francisco Franco  jeneralaren inguruan.
a ) Batzar militarra
•Nazionalen buru Defentsa Nazionalaren Batzarra.
-Batzar militarra sortu ( Sanjurjo  militarra buru  hil arte ) .
-Franco jenerala izendatu Estatuko  Gobernu buru eta Armadako Txit Jenerala.
B)Estatuaren Batzar Teknikoa
-Laguntza militarra(teknikarik onenak) eta Frankoren  buruzagitza politikoa indartu.
- Espainiako Falange Tradizionalista    JONSena
• Alderdi bakarrean Franko agintari bakarra arrakasta handiak.
c) Frankoren  lehen gobernua
-1938ko urtarrilean estatu totalitarioa ezarri
-Botere legegilea eta betearazlea , Francoren esku.  besteak ezabatu behar.
-.Hainbat printzipiotan oinarrituta:
- Katolizismo kontserbadorean eta tradizio pentsamenduan. eta Jose Antonio Primo de Riveraren pentsamenduan.
-Errepublikaren lege erreformistan deuseztatzea zen helburua:Autonomi Estatutua ,Kontzertu ekonomikoak.
-Estatu totalitarioen(Italia,Alemania) laguntza : elikagaiak, arropa...
5.2) Alderdi sozialak eta kulturalak
b ) Eliza
-Egoera pribilegiatua zuten.
•Hezkuntza erreforma :
-irakasleak trebatu , testuak zentsuratu eta hezkuntza mistoa galarazi.Irakaskuntza pribatua eta erlijiosoa bultzatzea
•Eliza, armada eta falangea obedientziaren eta betebeharren defentsa   ziren.
-Emakumeen sailak   eta emazte-rola betetzera bideratu zuen.
-(Ezin zuten ondasunik izan )
-Euskal apaizteria izan ezik . Besteak alderdi nazionalaren alde jarri
-Bertan altxamenduak justifikatzen ziren.
DEBORAH LOZANO-ZIORTZA BELLIDO
2D

No hay comentarios:

Publicar un comentario